پیشگیری سرطان تخمدان

پیشگیری سرطان تخمدان

اطلاعات عمومی درباره سرطان تخمدان

نکات مهم این بخش

• در بیماری سرطان تخمدان، سلول‌های بدخیم (سرطانی) در تخمدان‌ها تشکیل می‌شوند.
• سرطان تخمدان علت اصلی مرگ‌ومیر ناشی از سرطان دستگاه تناسلی زنان است.

در بیماری سرطان تخمدان، سلول‌های بدخیم (سرطانی) در تخمدان‌ها تشکیل می‌شوند.

تخمدان‌ها یک جفت اندام در دستگاه تناسلی زنان می‌باشند و در لگن قرار دارند، به این صورت که در هر طرف رحم (اندام توخالی گلابی شکلی که جنین در داخل آن رشد می‌کند) یک تخمدان وجود دارد. هر تخمدان تقریباً به اندازه و شکل یک بادام است. تخم و هورمون‌های زنانه (موادی شیمیایی که نحوه کارکرد سلول‌ها یا اندام‌های خاصی را در بدن کنترل می‌کنند) در تخمدان‌ها تولید می‌شود.

تشریح (آناتومی) دستگاه تناسلی زنان. اندام‌های موجود در دستگاه تناسلی زنان شامل رحم، تخمدان‌ها، لوله‌های رحم، گردن رحم، و مهبل است.

رحم یک لایه عضلانی بیرونی به نام میومتر (عضله صاف رحم) و یا آستر درونی به نام آندومتر (لایه درونی رحم) دارد.

سرطان تخمدان علت اصلی مرگ‌ومیر ناشی از سرطان دستگاه تناسلی در زنان است.

پیدا کردن مراحل اولیه سرطان تخمدان مشکل است. امکان دارد مراحل اولیه سرطان تخمدان هیچ علائمی نداشته باشد. هنگامی‌که علائم به واقع ظاهر می‌شوند، در اغلب موارد سرطان تخمدان پیشرفته می‌باشد.

پیشگیری سرطان تخمدان

نکات مهم این بخش

• ممکن است اجتناب از عوامل خطر و افزایش عوامل محافظت‌کننده در پیشگیری از سرطان تخمدان مفید باشد.
• امکان دارد عوامل خطر زیر، خطر سرطان تخمدان را افزایش دهند:
• سابقه داشتن بیماری سرطان تخمدان در خانواده
• خطر ارثی
• درمان با جایگزینی هورمون (هورمون‌درمانی جایگزین یا Hormone Replacement Therapy)
• دارو‌های افزایش قدرت باروری (Fertility Drugs)
• پودر تالک
• چاقی
• ممکن است عوامل محافظت‌کننده زیر، خطر سرطان تخمدان را کاهش دهند:
• قرص ضد بارداری خوراکی
• بارداری و با پستان شیر دادن مادر به کودک
• بستن دوطرفه لوله رحم (Bilateral Tubal Ligation) یا برداشت رحم برداشتن پیشگیرانه تخمدان (Prophylactic Oophorectomy)
• از آزمایشات بالینی پیشگیری سرطان برای مطالعه راه‌های پیشگیری سرطان استفاده می‌شود.
• در آزمایشات بالینی، راه‌های جدید پیشگیری سرطان تخمدان در دست بررسی است.

ممکن است اجتناب از عوامل خطر و افزایش عوامل محافظت‌کننده در پیشگیری سرطان مفید باشد.

امکان دارد اجتناب از عوامل خطر سرطان مانند کشیدن سیگار، داشتن اضافه وزن، و ورزش نکردن، در پیشگیری از سرطان‌هایی خاص مفید باشد. افزایش دادن عوامل محافظت‌کننده مانند ترک سیگار، داشتن رژیم غذایی مناسب، و ورزش کردن هم در پیشگیری برخی سرطان‌ها مفید باشد.

ممکن است عوامل خطر زیر، خطر سرطان تخمدان را افزایش دهند:

سابقه سرطان تخمدان در خانواده

زنی که مادر یا خواهرش دچار سرطان تخمدان بوده است، با بالا بودن خطر سرطان تخمدان مواجه می‌باشد. زنی که دو یا تعداد بیش‌تری از اقوام او به سرطان تخمدان مبتلا بوده‌اند نیز با افزایش خطر سرطان تخمدان روبرو است.

خطر ارثی

خطر سرطان تخمدان در زنانی افزایش می‌یابد که تغییرات خاصی را در ژن‌های زیر به ارث برده‌اند:

• ژن‌های BRCA1 یا BRCA2.
• ژن‌هایی که با سرطان غیرپولیپوزی ارثی روده بزرگ و راست‌روده مرتبط می‌باشند (HNPCC یا Hereditary Nonpolyopsis Colorectal Cancer ؛ سندروم لینچ).

درمان با جایگزینی هورمون

با کاربرد تنها استروژن در درمان با جایگزینی هورمون (HRT یا Hormone Replacement Therapy) پس از یائسگی، خطر سرطان تخمدان افزایش می‌یابد. هرچه مدت استفاده از درمان با جایگزینی استروژن طولانی‌تر باشد، امکان دارد خطر موجود هم بیش‌تر شود. مشخص نیست که آیا با استفاده از HRTT که در آن هم استروژن و هم پروژستین به کارگرفته می‌شود هم خطر سرطان تخمدان افزایش می‌یابد.

دارو‌های افزایش قدرت باروری

ممکن است استفاده از دارو‌های افزایش قدرت باروری با افزایش خطر سرطان تخمدان مرتبط باشد.

پودر تالک

امکان دارد کاربرد پودر تالک خطر سرطان تخمدان را افزایش دهد. ممکن است پودر تالکی که روی میاندوراه (پرینه یا Perineum)، یعنی ناحیه بین مهبل و مقعد، پاشیده می‌شود، از طریق وارد شدن به داخل مهبل به تخمدان‌ها برسد.

چاقی

داشتن مقدار بسیار زیادی چربی بدن، مخصوصاً در طول سنین نوجوانی، با افزایش خطر سرطان تخمدان مرتبط است. چاق بودن با افزایش خطر مرگ‌ومیر ناشی ازسرطان تخمدان ارتباط دارد.

امکان دارد عوامل محافظت‌کننده زیر خطر سرطان تخمدان را کاهش دهند:

قرص ضد بارداری خوراکی

با استفاده از قرص ضد بارداری خوراکی، خطر سرطان تخمدان کاهش می‌یابد. هرچه طول مدت استفاده از قرص ضد بارداری خوراکی بیش‌تر باشد، ممکن است خطر دچار شدن به سرطان تخمدان کم‌تر شود. امکان دارد تا ۲۵ سال پس از آن که مصرف این قرص‌ها قطع می‌شود هم کاهش خطر سرطان تخمدان ادامه یابد.

با مصرف قرص ضد بارداری خوراکی خطر لخته شدن خون افزایش می‌یابد. این خطر در زنانی که سیگار هم می‌کشند بیش‌تر است. امکان دارد در طول مدتی که زنان از قرص ضد بارداری خوراکی استفاده می‌کنند خطر سرطان پستان اندکی افزایش یابد. این خطر به مرور زمان کم‌تر می‌شود.

بارداری و با پستان شیر دادن کودکان

بارداری و با پستان شیر دادن کودکان با کاهش خطر سرطان تخمدان مرتبط هستند. در زنانی که باردار می‌باشند یا با پستان به کودک خود شیر می‌دهند، تخمک‌گذاری متوقف شده یا به دفعات کم‌تری صورت می‌گیرد. برخی از کارشناسان معتقدند در زنانی که تخمک‌گذاری به دفعات کم‌تری صورت می‌گیرد خطر سرطان تخمدان کاهش می‌یابد.

بستن دوطرفه لوله‌های رحم یا برداشت رحم

در زنانی که بستن دوطرفه لوله‌های رحم (عمل جراحی برای بستن هر دو لوله رحم) یا برداشت رحم (عمل جراحی برای برداشتن رحم) انجام می‌شود، خطر سرطان تخمدان کاهش می‌یابد.

برداشتن پیشگیرانه تخمدان

ممکن است برخی از زنانی که با بالا بودن خطر سرطان تخمدان مواجه هستند تصمیم بگیرند برداشتن پیشگیرانه تخمدان در مورد آنها انجام شود (با عمل جراحی هر دو تخمدان آنها را بردارند در حالی که هیچ نشانه‌ای از وجود سرطان مشاهده نشده است). این امر شامل زنانی است که تغییرات خاصی را در ژن‌های BRCA11 و BRCA2 یا در ژن‌هایی به ارث برده‌اند که با سرطان ارثی غیر پولیپوز روده بزرگ (HNPCC یا Hereditary Nonpolyposis Colon Cancerr) مرتبط می‌باشند.

پیش از اتخاذ این تصمیم، نکته بسیار مهم این است که ارزیابی و مشاوره درباره خطر سرطان صورت گیرد. چیز‌هایی که باید درباره آنها صحبت شود شامل این عوامل و عوامل دیگر است:

یائسگی زودرس: امکان دارد کاهش سطح استروژن، که ناشی از برداشتن تخمدان‌ها است، باعث یائسگی زودرس شود. علائم یائسگی شامل موارد زیر است:

• گر گرفتگی.
• عرق کردن شبانه
• به زحمت به خواب رفتن
• تغییر در خلق و خوی
• کاهش تمایل جنسی
• بیماری قلبی
• خشکی مهبل
• استئوپوروز (کاهش تراکم استخوان).

شاید این علائم در تمام زنان یکسان نباشد. امکان دارد لازم شود HRT (درمان جایگزینی هورمون) صورت گیرد تا این علائم کاهش یابد.

• خطر سرطان تخمدان در صفاق: در زنانی که در آنها برداشتن پیشگیرانه تخمدان صورت گرفته است، خطر اندک سرطان تخمدان در صفاق (لایه باریکی از بافت که آستر قسمت داخلی شکم را تشکیل می‌دهد) همچنان باقی می‌ماند. ممکن است این وضعیت در صورتی پیش آید که پیش از عمل جراحی سلول‌هایسرطان تخمدان به صفاق گسترش یافته باشند، یا پس از عمل جراحی مقداری بافت تخمدان باقی مانده باشد.
  از آزمایشات بالینی پیشگیری سرطان در مطالعه راه‌های پیشگیری سرطان استفاده می‌شود.

از آزمایشات بالینی پیشگیری سرطان در مطالعه راه‌های کاهش دادن خطر ایجاد انواع خاصی از سرطان استفاده می‌نمایند. برخی از آزمایشات پیشگیری سرطان بر روی افراد سالمی صورت می‌گیرد که با افزایش خطر سرطان مواجه هستند. دیگر آزمایشات پیشگیری را بر روی اشخاصی انجام می‌دهند که دچار سرطان بوده‌اند و تلاش دارند از ایجاد سرطان دیگری از همان نوع جلوگیری نمایند، یا احتمال ابتلا به نوع جدیدی از سرطان را کاهش دهند. آزمایشات بالینی دیگر بر روی داوطلبان سالمی صورت می‌گیرد که با هیچ عامل خطر شناخته شده‌ای مواجه نیستند.

هدف از انجام برخی از آزمایشات بالینی پیشگیری این است که مشخص شود آیا می‌توان با انجام اقداماتی از بروز سرطان جلوگیری نمود. امکان دارد این اقدامات شامل خوردن سبزی و میوه، ورزش کردن، ترک سیگار، یا مصرف دارو‌ها، مواد معدنی، یا مکمل‌های خاص غذایی باشد.