سرطان و ورزش
در یک نگاه
حتماً میدانید که فعالیت ورزشی منظم، خطر ابتلا به بیماریهای قلبی را کاهش میدهد. آنچه شاید از آن بیخبر باشید، این است که ورزش خواصی دارد که برای سرطان هم مفید است. ورزش میتواند خطر ابتلا به برخی انواع شایع سرطان را کاهش دهد. علاوه بر این، درصورتیکه پیشتر سرطان در شما تشخیص داده شده باشد، ورزش میتواند به شما کمک کند تا در حین درمان و پس از آن حال بهتری داشته باشید.
فواید ترکیب فعالیت ورزشی منظم و رژیم غذایی سالم بههمراه یکدیگر، بیشتر از انجام هر یک بهتنهایی خواهد بود. رژیم غذایی سالم و فعالیت ورزشی منظم به مبارزه با اضافه وزن که گریبانگیر بسیاری از بیمارانی میشود که درمانشان موفقیتآمیز بوده، نیز کمک میکند.
در مقالاتی که در ادامه میآیند دربارۀ اهمیت ورزش پیش از تشخیص سرطان و پس از آن بحث شده است. برای آگاهی بیشتر دربارۀ تغذیه، به بخش سرطان و تغذیه مراجعه کنید.
مقالات
- دلایل پیادهروی، دویدن، دوچرخهسواری یا قایقرانی.
- با تحرک بدنی، روحتان را نیز حرکت دهید: سرطان و یوگا.
- پیلاتز (Pilates) و سرطان پستان.
- توصیههای ورزشی.
- خطرات افزایش وزن: سرطان و چاقی مفرط.
- زندگی طولانیتر و بهتر: مزایای زیاد ورزش برای بیمارانی که درمانشان موفقیتآمیز بوده است.
- با تحرک بدنی، میتوان زندگی را دگرگون کرد.
مقالات
دلایل پیادهروی، دویدن، دوچرخهسواری یا قایقرانی
اهمیت ورزش پیش از تشخیص سرطان و پس از آن
احتمالاً پیشاپیش میدانید که فعالیت ورزشی منظم خطر ابتلا به بیماریهای قلبی را کاهش میدهد. آنچه شاید از آن بیخبر باشید، این است که ورزش خواصی دارد که برای سرطان هم مفید است. ورزش میتواند خطر ابتلا به برخی انواع شایع سرطان را کاهش دهد. علاوه بر این، درصورتیکه در شما سرطان تشخیص داده شده، ورزش میتواند به شما کمک کند تا در حین درمان و پس از آن حال بهتری داشته باشید. گزارش کسانی که درمانشان موفقیتآمیز بوده است،و بهلحاظ بدنی فعال بودهاند، به این موارد اشاره دارد که آنها کمتر دچار خستگی مفرطشده،انرژی بیشتری دارند، کیفیت زندگیشان بهبود یافته و کمتر دچار افسردگی و اضطراب میشوند. بنابراین، چه به پیشگیری از سرطان علاقه داشته باشید، چه بهتازگی در شما سرطان تشخیص داده باشند، چه تحت درمان قرار داشته باشید و چه فردی باشید که چند سال است درمانشبهپایان رسیده است، بهتر است از فواید ورزش منظم آگاه شوید.
ورزش و پیشگیری از سرطان
سرطانهای رودۀ بزرگ و پستان از انواع سرطانهایی هستند که بسیار شایعند، و بهنظر میرسد که ورزش بهطور چشمگیری خطر ابتلا به هر دوی این سرطانها را کاهش میدهد. مشخص شده که فعالیت ورزشی بهمیزان ۴۰ تا۵۰ درصد خطر ابتلا به سرطان رودۀ بزرگ رشد
یابنده (درحال گسترش- developing ) و ۳۰ تا ۴۰ درصد خطر ابتلا به سرطان پستان را کاهش میدهد. فعالیت ورزشی میتواند موجب کاهش خطر ابتلا به دیگر انواع سرطان نیز بشود، اما نتایج بررسیها بر روی دیگر انواع سرطان کمتر رضایتبخش بودهاند. فعالیت ورزشی، بدون درنظر گرفتن وزن زن (فرد) مورد نظر نیز، مزایای مهمی برای سلامتی وی دارد. با این حال، فعالیت ورزشی بههمراه داشتن وزن مناسب، بهترین نتایج را در پی خواهد داشت. طبق نتایج بهدست آمده از یک بررسی بر روی تقریباً ۱۲۰.۰۰۰ پرستار زن، میزان مرگومیر ناشی از سرطان یا بیماریهای قلبی – عروقی در آن پرستارانی که هم لاغر بودند و هم فعالیت ورزشی انجام میدادند، کمتر از زنان دیگر بوده است.
برای کاهش خطر ابتلا به بیماریهایی مانند بیماریهای قلبی و سرطان، مقالههای راهنمای ورزشی، انجام فعالیت ورزشی با شدت متوسط دستکم ۳۰ دقیقه در روز، بهمدت لااقل ۵ روز در هفته، یا انجام فعالیت ورزشی سنگین دستکم ۲۰ دقیقه در روز، بهمدت لااقل ۳ روز در هفته را توصیه میکنند. فعالیتهای ورزشی با شدت متوسط عبارتند از پیادهروی تند و یا دوچرخهسواری بر روی زمینهای مسطح. فعالیتهای ورزشی سنگین عبارتند از پیادهروی تند و یا دوچرخهسواری در سربالایی و دویدن با سرعت متوسط.
ورزش در حین درمان سرطان
داشتن انرژی برای انجام ورزش در حین درمان سرطان شاید دشوار باشد، اما فعالیت ورزشی منظم (در سطحی که برای شما مناسب باشد) میتواند از شدت علائم بیماری بکاهد و به شما کمک کند حال بهتری داشته باشید. این کار، انجام فعالیتهایی که برای شما مهم است، مانند دیدارهای خانوادگی یا ادامۀ اشتغال را نیز برایتان آسانتر میکند.
یکی از مزایای قابلتوجه ورزش در حین درمان، کاهش خستگی مفرط– یکی از شایعترین و آزاردهندهترین علائم بیماری که مبتلایان به سرطان در حین درمان آن را تجربه میکنند – است. ورزش میتواند در مدیریت خستگی مفرط، حتی در میان بیمارانی که تحت درمانهای,بسیار شدید قرار دارند، نیز مفید واقع شود. برای مثال، در گزارش مربوط به یک بررسی بر روی بیماران بستریشده دربیمارستان که تحت شیمیدرمانی با میزانهای بالا قرار داشتند آمده، خستگی مفرط بیمارانی که زمان بستری بودنشان، در تخت خود از دستگاه دوچرخۀ ثابت
استفاده میکردند، افزایش نیافته بود. از سوی دیگر، خستگی مفرط در بیمارانی که طی زمان بستری بودنشان در فعالیتهای ورزشی شرکت نمیکردهاند، بهطور قابل ملاحظهای افزایش یافته بود.
بررسیها بر روی خستگی مفرط در بیمارانی که در بیمارستان بستری نبودهاند نیز به مزیت ورزش اشاره دارند. در یک بررسی بر روی مبتلایان به سرطان پستان که تحت شیمیدرمانی یا پرتودرمانی قرار داشتهاند به این موضوع پی بردهاند که زنانی که در برنامههای منظم ورزشی پیادهروی شرکت داشتهاند، به میزان کمتری از خستگی مفرط و فشار هیجانی شکایت کردهاند.
بهمنظور انجام مستمر یک برنامۀ ورزشی در حین درمان، ایجاد تنوع در برنامۀ ورزشی با توجه به نیازهایتان در هر زمان و یاداشت کردن نام حامیانتان میتواند مفید واقع شود. مبتلایان به میلوم مولتیپل در یک بررسی مربوط به تأثیرات ورزش اظهار کردهاند که گاهی اوقات مجبورmمیشدند شدت تمرینهای ورزشی را کم کرده و گاهی بلافاصله پس از شیمیدرمانی، آن تمرینها را انجام ندهند. اما از طرفی، بیماران گفتهاند که تمرینهای ورزشی را به مدت چند روز متوقف نکردهاند، چون ورزش به آنها در حفظ قدرتشان کمک میکرده است. پشتیبانی و تشویق اعضای خانواده، دوستان و بهیاران نیز یکی از مهمترین عوامل انگیزشبخش برای این بیماران بهشمار میرفته است.
ورزش پس از درمان سرطان
پس از بهپایان رسیدن درمان، ورزش همچنان نقشی مهم در کاهش خستگی مفرط و بهبود کلی کیفیت زندگی ایفا میکند. علاوه بر این، ورزش میتواند به شما در تلاش برای رفع نگرانیهایتان دربارۀ تصوری که از بدن خود دارید، اضافه وزن و دیگر مشکلات مربوط به سلامتی،کمک کند. همچنین میتواند احتمال موفقیتآمیز بودن درمانتان (Survival) را نیز بهبود بخشد.
رابطۀ بین فعالیت ورزشی و موفقیتآمیز بودن درمان (Survival)، موضوع یک بررسی بود که بر روی حدود ۳.۰۰۰ زن مبتلا به سرطان پستان مرحلۀ یک (I) تا مرحلۀ سه (III) انجام شد. ۸ خطر مرگ در زنانی که هفتهای یک ساعت یا بیشتر پیادهروی میکردند، کمتر از زنانی بود که کمتر فعالیت میکردند. بیشترین فایده در بیمارانی مشاهده شد که بهطور متوسط هفتهای ۳ تا ۵ ساعت پیادهروی میکردند؛ فعالیت ورزشی بیش از این مقدار موجب بروز مزایای بیشتری نشد.
با اینکه ممکن است نگرانی اصلی شما، موفقیتآمیز بودن درمان باشد، کیفیت زندگی نیز موضوع مهمی است. اگر میخواهید خود را با تغییرات جسمی پس از درمان سرطان سازگار کنید، ورزش میتواند تصوری که از بدن خود دارید را بهبود ببخشد و به شما در حفظ یا بازیابی حس جذابیتتان کمک کند. در یک بررسی در مورد رابطۀ بین ارزیابی بدن توسط شخص و خُلق و خوی وی، که در میان زنانی که تحت درمان سرطان پستان بودهاند انجام گرفته، به این نکته پی بردند که زنانی که بهلحاظ جسمی فعال بودند، بیشتر از زنانی که بیتحرک مانده بودند،mخودشان را بهلحاظ جنسی جذاب میدانند. همچنین در میان زنان فعال، افسردگی، سردرگمی و خستگی مفرط، کمتر گزارش شده است.
ورزش میتواند در مبارزه با افزایش وزنی که، پس از درمان برخی از انواع سرطان رایج است نیز مفید باشد. در یک بررسی بر روی کسانی که مبتلا به سرطان پستان بودند و حداکثر ۳ سال از تشخیص سرطان آنها میگذشت، به این نکته پی بردند که ۶۸% از زنان دچار افزایش وزن شده و ۷۴% از آنان دچار افزایش چربی بدن شدند.۱۰ از آنجا که رابطۀ ابتلا به چاقی مفرط و بالا رفتن احتمال بازگشت سرطان پستان و در نتیجه کمتر شدن احتمال موفقیتآمیز بودن درمان ثابت شده، ورزش در صورتیکه به حفظ وزن مناسب و موفقیتآمیز بودن درمان کمک کند، میتواند تأثیری مثبت بر روی نتایج نامطلوب یاد شده و دیگر عوارض ناشی از سرطان داشته باشد.
با اینکه ممکن است نگرانی اصلی شما، موفقیتآمیز بودن درمان باشد، کیفیت زندگی نیز موضوع مهمی است. اگر میخواهید خود را با تغییرات جسمی پس از درمان سرطان سازگار کنید، ورزش میتواند تصوری که از بدن خود دارید را بهبود ببخشد و به شما در حفظ یا بازیابی حس جذابیتتان کمک کند. در یک بررسی در مورد رابطۀ بین ارزیابی بدن توسط شخص و خُلق و خوی وی، که در میان زنانی که تحت درمان سرطان پستان بودهاند انجام گرفته، به این نکته پی بردند که زنانی که بهلحاظ جسمی فعال بودند، بیشتر از زنانی که بیتحرک مانده بودند، خودشان را بهلحاظ جنسی جذاب میدانند. همچنین در میان زنان فعال، افسردگی، سردرگمی و خستگی مفرط، کمتر گزارش شده است.
ورزش میتواند در مبارزه با افزایش وزنی که، پس از درمان برخی از انواع سرطان رایج است نیز مفید باشد. در یک بررسی بر روی کسانی که مبتلا به سرطان پستان بودند و حداکثر ۳ سال از تشخیص سرطان آنها میگذشت، به این نکته پی بردند که ۶۸% از زنان دچار افزایش وزن شده و ۷۴% از آنان دچار افزایش چربی بدن شدند.۱۰ از آنجا که رابطۀ ابتلا به چاقی مفرط و بالا رفتن احتمال بازگشت سرطان پستان و در نتیجه کمتر شدن احتمال موفقیتآمیز بودن درمان ثابت شده، ورزش در صورتیکه به حفظ وزن مناسب و موفقیتآمیز بودن درمان کمک کند، میتواند تأثیری مثبت بر روی نتایج نامطلوب یاد شده و دیگر عوارض ناشی از سرطان داشته باشد.
علاوه بر این، ممکن است به دیگر بیماریهای مزمن از جمله بیماریهای قلبی، دیابت یا پوکی استخوان مبتلا باشید و یا با افزایش سن در خطر ابتلا به این بیماریها قرار داشته باشید. فعالیت ورزشی خطر ابتلا به این بیماریها را بهطور کلی در عموم مردم کاهش میدهد. کسانی که درمانشان موفقیتآمیز بوده نیز میتوانند از مزایای ورزش بهرهمند شوند، هرچند در برخی از بررسیها مشخص شده که در مورد آنها که درمانشان با موفقیت انجام شده، ورزش میتواند در مبارزه با برخی دیگر از بیماریهای مزمن نیز مؤثر باشد.
آغاز
پیش از آغاز برنامۀ ورزشی با پزشک صحبت کنید. برای انتخاب یک برنامۀ ورزشی مناسب، شما و پزشک باید سن؛ میزان تجربۀ ورزشی؛ نوع سرطان، مرحله و نوع درمان؛ و دیگر شرایط پزشکی خود را در نظر بگیرید.
برنامههای ورزشی میتوانند شامل ترکیبی از تمرینهای هوازی (Cardiorespiratory) و (اِیروبیک (Aerobic) ، حرکات قدرتی و نرمشهای انعطافی (کششی) باشند. تمرینهای هوازی به قلب و ریههای شما کمک میکنند تا کارایی بیشتری داشته باشند و شامل فعالیتهایی مانند پیادهروی، دوچرخهسواری و شنا میشوند. با اینکه در بیشتر بررسیهای انجام شده بر روی ورزش و سرطان روی فعالیتهای هوازی تأکید شده است، شواهدی در دست است که حرکات قدرتی نیز مزایایی دارند.
حرکات قدرتی که شامل کار با وزنه میشوند، باعث افزایش توانایی عضلات شده و به حفظ قدرت استخوان کمک میکنند. حرکات قدرتی مخصوصاً برای آن دسته از بیمارانی که درمانشان موفقیتآمیز بوده و در معرض ابتلا به پوکی استخوان هستند – مثلاً زنان یائسه در حین درمان یا پس از آن و مردان مبتلا به سرطان پروستات که تحت هورموندرمانی قرار دارند – میتواند مفید واقع شود. نرمشهای انعطافی، مانند حرکات کششی و یوگا نیز مفید هستند، به این دلیل که دامنۀ حرکتی را افزایش داده و خطر جراحت را کاهش میدهند.
هنگام طرح برنامۀ ورزشی خود، بهیاد داشته باشید که برای افراد مختلف روشهای گوناگون مناسب هستند. بعضیها هنگامیکه در یک گروه یا با یک مربی خصوصی ورزش میکنند، از برنامۀ ورزشی خود راحتتر و بهتر پیروی میکنند. و بعضی دیگر دوست دارند بهتنهایی ورزشکنند. بعضیها توانایی پایداری در انجام یک برنامۀ ورزشی منظم را دارند، در حالیکه بعضی دیگر چنین توانایی ندارند. آن شیوهای که برای خودتان مناسب است را انتخاب کنید.
آینده
همچنان تعداد زیادی پرسش بیپاسخ دربارۀ ورزش و سرطان وجود دارد. در میان بیمارانی که درمانشان موفقیتآمیز بوده، تمرکز اصلی بررسیها بر روی زنان مبتلا به سرطان پستان بوده است. ارزیابی تأثیرات ورزش در زنان مبتلا به دیگر انواع سرطان نیز باید در اولویت قرارگیرد.
علاوه بر این، مهم است نقش ورزش را در تمام دورههای مربوط به سرطان بررسی کنیم. برای مثال، ورزش پیش از آغاز درمان سرطان، میتواند به بدن در تحمل درمان کمک کند. و برای زنان مبتلا به سرطانهای پیشرفته، ورزش میتواند نقش آرامبخش و مسکن عوارض بیماری را داشته باشد و کیفیت زندگی بیمار را بهبود بخشد. هر چند، برخی بررسیها بر روی این پرسشها کار کردهاند.
در آخر، همچنان دربارۀ بهترین نوع، شدت و میزان تکرار این فعالیتهای ورزشی برای کسانی که درمانشان موفقیتآمیز بوده است، پاسخی قطعی وجود ندارد. در طول زمانیکه منتظر اطلاعات بیشتری هستیم، شواهد موجود به این نکته اشاره دارند که حتی انجام فعالیتهای ورزشی به میزان کم نیز شما را یاری میکند آنگونه که میخواهید زندگی کنید.
تشخیص سرطان – چه در خودتان و چه در نزدیکانتان- انگیزهایست برای ارزیابی مجدد اولویتهای زندگی و انتخاب روشهای جدید برای زندگی کردن. این تغییرات را قدم به قدم انجام دهید، اما پیش از برداشتن هر قدم با پزشک خود مشورت کنید.
با تحرک بدنی، روحتان را نیز حرکت دهید: سرطان و یوگا مبتلایان به سرطان به این موضوع پی بردهاند که یوگا هر دو مزیت حرکات ورزشی جسمی، و روشنی و وضوح روانی را در بر دارد که هر دوی این ویژگیها در حین درمان و پس از آن مفید بوده مورد استقبال بیمار قرار میگیرند. هنگامیکه در سال ۲۰۰۳ تشخیص دادند لارا کاپرمن،- یک مربی یوگا در بولدر کلورادو- به سرطان پستان مبتلاست، او در تمام طول درمان سرطان به انجام حرکات یوگا ادامه داد. کاپرمن میگوید: «بهجای اینکه فکر کنم ‘سرطان نخواهد گذاشت به حرکات یوگا بپردازم’، فکر کردم ‘یوگا به من در از سر گذراندن سرطان کمک خواهد کرد.» کاپرمن پس از اینکه هر دو سینهاش را برداشتند، از یوگا بهعنوان یک منبع توانبخشی استفاده کرد و بلافاصله پس از التیام زخمهایش تمرینهای یوگا را از سر گرفت. وی میگوید: «در طول اولین جلسۀ کلاس، بهسختی میتوانستم حرکت کنم. پس از گذشت تنها چند جلسه، وضعیت بدنیام کاملاً متفاوت بود.» هنگامیکه کاپرمن پس از چند ماه برای بازبینی ترمیم سینههایش به پزشک مراجعه کرد، پزشک وی با ندیدن جوشگاه زخم متعجب شد. کاپرمن میگوید: «پزشک من بسیار شگفتزده شد و پرسید در این مدت چه کردهام. من نمیتوانم این موضوع را بهشکل علمی ثابت کنم، اما این موضوع را مدیون انجام تمرینهای یوگا میدانم.» تنها کاپرمن این نظر را ندارد. مبتلایان به سرطان بیشتر و بیشتری به این موضوع پی میبرند که انجام حرکات یوگا، هم در حین درمانسرطان و هم پس از آن مفید است. یوگا چیست؟ یوگا حدود ۵۰۰۰ سال قدمت دارد، اما این اواخر، با باز کردن جای خود در میان برنامههای بیشتر مراکز تندرستی و تناسب اندام و گرفتن جای کلاسهای ایِروبیک در دهۀ ۱۹۸۰، مورد توجه ویژه قرار گرفته است. امروزه، یوگا از مراکز تندرستی و تناسب اندام به مراکز سرطاننیز راه یافته است. براساس اطلاعات گزارش شده از دانشگاه استنفورد، حدود ۲۵% از مراکز بزرگ سرطان در ایالات متحده کلاسهای یوگا برگزار میکنند. یوگا واژهای سانسکریتی بهمعنای «یگانگی (وحدت)» است و علیرغم اینکه بسیاری از مردم یوگا را تنها مجموعهای از حالتهای بدنی بسیار دشوار میدانند که شامل حرکات پیچشی و گرفتن حالتهایی شبیه چوبخشک است – که احتمالاً برای فردی که مبتلا به سرطان باشد، بسیار نامطلوب بهنظر میرسد- آن حالات که نامشان آسانا است، تنها بخشی کوچک از یوگا را تشکیل میدهند. با وجود اینکه تفسیرهای مختلفی از عناصری که با یوگا به یگانگی میرسند، وجود دارد – برخی این یگانگی را بین خود برتر و خود پستتر، یا شعور فردی و شعور آسمانی میدانند – بیشتر افراد تمرینهای یوگا را موجب ایجاد یگانگی ذهن، بدن و روح میدانند. |
موضوعات مربوط به سلامتی ونشاط تندرستی ونشاط در یک نگاه تغذیه ورزش نشاط معنوی و هیجانی سلامت اندامهای تناسلی (reproductive) و جنسی |
در غرب، آنچه بیشتر مردم «یوگا» مینامند، درواقع هاتا (Hatha) یوگا است. هاتا یوگا که ترکیبی است از کلمههای ها (Ha) –بهمعنای خورشید- و تا (tha) –بهمعنای ماه-، شاخهای از یوگا است که موجب یگانگی اضداد میشود. بسیاری از شیوههای مختلف یوگا، زیر شاخۀ هاتا یوگا هستند، که از سه طریق موجب بهبود سلامت و نشاط، و یگانگی ذهن، بدن و روح میشود: حالاتهای گوناگون بدن (آسانا)، تمرینهای تنفسی یا پرانامایا (Pranamaya) و مراقبه یا دیانا (Dhyana). هر یک از این اجزا، بخشی جداییناپذیر از یوگا هستند.
بسیاری از افراد هنگامیکه برای بار اول با یوگا آشنا میشوند، تصور میکنند که این ورزش تنها از حالات بدنی آسانا تشکیل شده است. با این حال، جوکیها در زمانهای کهن این حالات بدنی را تنها بهعنوان روشی برای رسیدن به روشنی و وضوح ذهن (ضمیر) میدانستند. حالات بدنی و تمرینهای تنفسی، روشی برای روشنی و وضوح ذهن، برای مراقبه و در نهایت رسیدن به هدف نهایی یعنی یگانگی هستند.
برای مبتلایان به سرطان، بخش تنفسی و مراقبهای یوگا، میتواند موجب دستیابی آنها به روشنی ذهن و آرامش مورد نیازشان باشد و از طرف دیگر هم حالات بدنی یوگا میتواند بهعنوان حرکات ورزشی مفید در حین درمان انجام شود.
سرطان و یوگا
هیچکس ادعا نمیکند یوگا میتواند سرطان را درمان کند؛ با این حال، میتواند سرطان و درمان آن را چه بهلحاظ جسمی و چه روانی، قابل تحملتر کند. کاپرمن، در حین درمان مستقیماً از مزایای تمرینهای یوگا بهرهمند شد. «هر زمان که به جلسۀ گروه حمایتی شیمیدرمانیام میرفتم، زنان دیگر از گُرگرفتگی و تحولات خُلقوخویشان شکایت داشتند. عوارض جانبی که من به آنها دچار بودم بسیار کمتر از دیگران بود. دائم با خودم فکر میکردم ‘چرا بقیه مثل من نیستند؟ چرا وضعیت من اینقدر بهتر از دیگران است؟»
اکنون که کاپرمن درمانش را به پایان رسانده، به امید اینکه به دیگر مبتلایان به سرطان فرصتی برای زندگی بهتر در حین درمان بدهد، به آنها یوگا آموزش میدهد. وی میگوید: «دوست ندارم مردم فکر کنند که تشخیص سرطان بهمعنای پایان زندگی است.»
به دلیل اینکه یوگا بسیار فراتر از چند تمرین آسانا است، مزایای بسیاری برای تمامی مبتلایان به سرطان دارد. جنانی چَپمن، یک درمانگر با استفاده از یوگا در مرکز طب تکمیلی (Integrative Medicine) اوشر در سانفرانسیسکو میگوید: «وقتی صحبت از یوگا میشود، برخی بلافاصله تصور میکنند باید روی سرشان بایستند، اما جنبههای غیر جسمی یوگا ـ مانند تنفس ـ است که برای بهبودی نسبی بهکار میرود.»
چپمن مدت ۲۰ سال است که به مبتلایان به سرطان یوگا میآموزد و یوگایی که آموزش میدهد، یوگای ملایم با تمرکز بر تنفس و تصویرسازی است. گستردگی دامنۀ کاری وی از ملاقات بیماران بستری در بیمارستان پس از جراحی و کار بر روی روشهای تنفسیشان، تا تدریس در کلاسهایی است که در آنها تمرینهای جسمی آسانا آموزش داده و انجام میشود. چپمن میگوید: «در ابتدای کار، بیشتر وقت من صرف تغییر برداشت و تصور مردم دربارۀ یوگا میشود. پس از آنکه مردم میفهمند یوگا چیست، میدانند در هر زمانی میتوانند یوگا انجام دهند ، حتی در صورتیکه سرطان داشته باشند.»
چه در مورد مبتلایان به سرطان و چه دیگر افراد، مزایای یوگا بهخوبی اثبات شده است. گزارشهای کسانی که یوگا انجام میدهند نشاندهندۀ بهبود یافتن گردش خون، گوارش، عملکرد تنفسی، قابلیت تحرک مفاصل، قدرت، استقامت، تعادل و وضعیت اندامهای آنهاست. یوگا میتواند موجب تمدد اعصاب، بهبود خواب و از بین رفتن استرس شود. پژوهشگران با توجه به مزایای خوشایند این ورزش، اکنون در حال بررسی تأثیرات یوگا بر روی مبتلایان به سرطان هستند.
در یک بررسی در مرکز سرطان اِم دی اندرسن، بیماران بهطور منظم در کلاسهای یوگایی که در آنها تنفس مهار شده و تصویرسازی، بههمراه روشهای توجه و آگاهی و حرکات بدنی سبک تدریس و انجام میشد، شرکت کردند. گزارش بیماران بیانگر این بود که کیفیت خواب آنها بهطور کلی بهبود یافته، از داروهای خوابآور کمتری استفاده میکنند، سریعتر بهخواب میروند و مدت خوابشان هم بیشتر شده است.
در یک بررسی دیگر، بیمارانی که در کلاسهای عادی یوگا در برنامۀ مراقبتهای حمایتی مربوط به سرطان در استنفورد شرکت میکردند، اظهار کرده بودند که بانشاطتر شدهاند، استرس و دردشان کاهش یافته و خوابشان آرامتر شده است.
اما، آیا یوگا هیچ خطری ندارد؟
ویژگی منحصر بهفرد یوگا در جامعۀ پر شتاب کنونی ما، که پیوسته و بهسرعت درحال دویدن بهدنبال «هرچه بیشتر» است، این است که خط مشی یوگا دقیقاً برخلاف این روند است. در یوگا، شاگردان را تنها به انجام کاری تشویق میکنند که حس خوبی به آنها میدهد. بیشترمربیان یوگا شاگردان را تشویق میکنند که بیش از حد به خود فشار نیاورند. در واقع، بهنظر میرسد بسیاری از مربیان یوگا این سرود مانترا (Mantra) را تکرار میکنند که «اگر نفست بند بیاید (نتوانی نفس بکشی)، نباید آن کاری که باعث آن میشود را انجام دهی (ifyou can’t breathe, you shouldn’t be there).»
این روش، بهترین ورزش برای مبتلایان به سرطان است که ممکن است قابلیت تحرک و سلامت عمومیشان بهخطر افتاده باشد. یوگا ملایم است، اما بدن را به تحرک وا میدارد.
کاپرمن توصیه میکند: «لُب کلام این است که بیماران و آنها که درمانشان موفقیتآمیز بوده باید از عقل سلیم خود همراه با توصیههای پزشک و مربی یوگا، برای تصمیمگیری در مورد آنچه برایشان بهتر است، استفاده کنند.»
زیبایی یوگا این است که انجام آن، چه در منزل و چه در کلاسی پر از شاگرد، همواره بهصورت انفرادی است. این شمایید که میتوانید هر حالت بدنی را برای خود آسان یا دشوار کنید.
یوگا برای همه مناسب نیست، اما با درنظر گرفتن اقداماات احتیاطی مناسب، میتوان آن را هم در حین درمان و هم پس از آن انجام داد.
از شیمیدرمانی تا کلاس یوگا
برای مارسیا دلاکروس، انجام دادن یا ندادن یوگا مطرح نبود، بلکه مکان و زمان آن مطرح بود. زمانی که هفت سال از اعلام بهبودی وی از سرطان پستان میگذشت، تشخیص دادند وی دوباره به همان سرطان مبتلا شده است، در منطقۀ مسکونی برومفیلد کلورادو حدوداً یک سال بود که بیکرام (Bikram) یوگا انجام میشد. یکی از غدد لنفاوی دلاکروس را تشریح کردند و سپس شیمیدرمانی وی آغاز شد. با این حال، نوع درمان، نتوانست او را از پای بیاندازد. او بلافاصله بهدنبال کلاسهای یوگای مخصوص مبتلایان به سرطان گشت. دلاکروس میگوید: «مصرانه بهدنبال یک مربی میگشتم زیرا پیشاپیش میدانستم که یوگا فوقالعاده است.»
دلاکروس در تمام طول شیمیدرمانی در کلاسهای هفتگی یوگا شرکت کرد. وی میگوید: «حال که به آن زمان فکر میکنم، میبینم گویی در آن دوران بهنوعی، حس بدی داشتم. اما، پس از کلاسها حالم فوقالعاده بهتر شد. انگار انرژی بیشتری پیدا کرده بودم. یوگا انرژی و تواناییام برای تمدد اعصاب را بهبود بخشید. حتی گاهی در طول هفته، در خانه هم این حرکات را انجام میدادم.»
تمام بیمارانی که تحت درمان قرار دارند، چنین سماجتی ندارند، اما مزایای یوگا فوقالعاده است. دلاکروس میگوید هرگز این حس به او دست نداده که شرکت در کلاس یوگا بیهوده بوده است. وی میگوید: «حرکات کششی بسیار مفید بودند، بهخصوص در ناحیۀ بازو که جراحی در آنجا انجام شده بود. چنین حرکتی بهشکلی لذتبخش و بیخطر، باعث کمی کشش در آن ناحیه میشد که فوقالعاده بود.»
استفانی بروشینسکی، ساکن وِیل کلورادو که یکی از کسانی است که درمانشان موفقیتآمیز بوده، پس از بهپایان رسیدن درمانش با یوگا آشنا شد. «در ابتدا، بهدلیل شرایط و سن وسالم (در شصتمین دهۀ زندگیام بودم) نسبت به یوگا بهشدت بیمیل بودم. این کار اقدام بزرگی بود. رفتن به کلاسی که پر از جوانان ۲۳ ساله است، ترسناک است.»
با اینکه بروشینسکی در ابتدا برای شرکت در کلاسها بیمیل بود، اکنون عضو ثابت این کلاسهاست. او میگوید یوگا به وی در کنار آمدن با خستگی مفرط پس از درمان سرطان بسیار کمک کرده است. علاوه بر این، میگوید یوگا اعتماد بهنفسش را نیز تقویت کرده است. او میگوید: «زمانی که از کلاس یوگا به خانه بر میگردم، حس خیلی خوبی دارم. سال پیش حتی تصور چنین حالی هم برایم محال بود. شرکت در کلاسهای یوگا بهترین اتفاقی بود که پس از ابتلا به سرطان برایم افتاد.»
مانند بسیاری دیگر از مبتلایان به سرطان، بروشینسکی نیز برای انجام فعالیتهای بدنی یوگا را انتخاب کرد و به مزایایی بسیار بیشتر دست یافت.
فراتر از ورزش: تمرین آرامش
در بیشتر مواقع، مزایای روانی و هیجانی یوگا از مزایای جسمی آن پیشی میگیرد. آن دسته از مبتلایان به سرطان که بهدنبال رهایی از اضطراب و ترس هستند میتوانند آرامشی را که بهدنبالش هستند در یک حرکت سادۀ یوگا بیابند.
به این دلیل یوگا را بهعنوان یک مسلک میشناسند که زندگی تک تک کسانی که آن را انجام میدهند را برای همیشه متحول میکند. در واقع، برخی از جوکیها (یوگیها) بر این باورند که یوگا فراتر از یک مسلک است، و یک فلسفه یا شیوۀ زندگی است. یکی از اصول بنیادی فلسفۀ جوکی یا یوگا (Yogic Philosophy) آهیمسا (Ahima) است که مفهوم آنرا بهصورت آرامش در ذهن، اعمال و فعالیتهای هر فرد در برخورد با دیگر انسانها، تمام موجودات زنده و مهمتر از همه، در برخورد با خودش است.
بسیاری از مبتلایان به سرطان در تلاشند تا در حین مبارزه با این بیماری که بدنشان را فرا گرفته، به این آرامش درونی برسند. سرطان اغلب میتواند موجب ایجاد حس یکتای جدایی میان خود و بدن شود، هنگامیکه بیماران با سرطان «میجنگند»، اغلب فراموش میکنند که سرطان جزئی از وجودشان است و از سلولهای خودشان بهوجود آمده است. میتوان به کنایه گفت، آنها در واقع با خودشان میجنگند. یوگا روشی است برای پر کردن این خلاء، برای تخفیف این حس جدایی و پذیرفتن تمام جنبههای خود.
یوگا در دسترس تمامی مبتلایان به سرطان است، بدون در نظر گرفتن محدودیتهای جسمیشان. مبتلایان به سرطان که محدودیت حرکتی دارند نیز میتوانند با انجام حرکات تنفسی و مراقبه آرامش یابند.
بهراحتی نفس بکشید
تمرینهای تنفسی، که با نام پرانامایا نیز شناخته میشوند، از تمرینهای اساسی یوگاست. در یوگا، تنفس را سرچشمۀ حیات یا پرانا در بدن میدانند. هدف تمرینهای تنفسی بهبود تنفس صحیح، و بنابراین اکسیژنرسانی به خون و مغز و در اختیار گرفتن پرانا است. تمرینهای تنفسی به بدن جانی تازه میدهند و نوعی تمدد اعصاب را موجب میشوند.
سبکهای مختلف یوگا بر مبنای روشهای گوناگون تنفس شکل گرفتهاند، اما تمامیشان یک اصل مشترک دارند: تنفس. گفتنش آسان است، اما انجامش اغلب به این سادگی نیست.
چپمن میگوید: «ما تنفس را بیاهمیت و عادی فرض میکنیم، بیشتر ما در این فرهنگ بهشکل سطحی و غیرعمیق تنفس میکنیم. بخش عمدهای از کار من صرف این میشود که شاگردانم را از اهمیت جنبههای فلسفی تنفس آگاه کنم. اگر بخواهید مهمترین جنبۀ یوگا رابدانید، باید بگویم که تنفس است. تنفس پل بین جهان نامرئی و جهان مجسم است.»
آنها که تازه یوگا را آغاز کردهاند از پی بردن به این موضوع که دشوارترین بخش یوگا لزوماً حالتهای بدنی خمشی و پیچشی نبوده، بلکه در اغلب موارد نحوۀ تنفس است، غافلگیر میشوند.
بروشینسکی میگوید: «فکر میکنم تنفس سختترین بخش یوگا باشد، هیچکس نمیداند چگونه باید تنفس کند. برای من که بسیار سخت بود. بهدلیل اینکه فراموش میکنم از اعماق شکم تنفس کنم، خودم را وادار به دراز کشیدن و تنفس عمیق شکمی میکنم.»
تنها بروشینسکی دچار این مشکل نیست. در فرهنگ مدرن غربی، مردم بهطور ناخودآگاه از تنفس از طریق بینی بهسمت تنفس از طریق دهان گرایش یافتهاند. تنفس از بینی دستگاه عصبی پاراسمپاتیک را فعال کرده، و بنابراین نوعی حس آرامش و خونسردی ایجاد میکند، در حالیکه تنفس دهانی باعث تحریک دستگاه عصبی سمپاتیک شده که در نهایت موجب استرس و آشفتگی میشود. نوزادان بهطور مادرزادی بهشکل درست تنفس میکنند، اما بهمرور این تنفس را با عادتهای غلط تغییر میدهند.
تنفس نیز مانند غذا و آب برای بدن حیاتی است. منظم بودن فرایند تنفس بیشترین استفاده از نفسها را تضمین کرده و راهی بهسوی نوعی از آرامش میگشاید.
چپمن با مبتلایان به سرطان بر روی تنفس، تمدد اعصاب و آموزش دادن ذهن کار میکند. او میگوید منحرف کردن توجه ذهن و سپس هدایت آن میتواند برای مبتلایان به سرطان در کنار آمدن با درد جسمی و هیجانی مفید باشد.
کاپرمن میگوید: «تنفس بسیار مهم است. بسیاری از زنانی که به سرطان پستان مبتلا بودهاند و درمانشان موفقیتآمیز بوده است، پشتشان حالت گوژ یا قوز گرفته و اینگونه میخواهند از قفسۀ سینهشان محافظت کنند. تنفس حقیقتاً به باز شدن قفسۀ سینه کمک میکند. تنفس به بهبود برخی از تنشهای جسمی، و همینطور هیجانی کمک میکند.»
شما و زیرانداز یوگا: واقعیت خود را خلق میکنید
واضح است که یوگیهای باستان میگفتهاند هدف نهایی حالات بدنی و تمرینهای تنفسی موجود در یوگا روشنی و وضوح ذهن (ضمیر) و وارد شدن به حالتی مراقبهای است.
چپمن به شاگردانش روشهای تمدد اعصاب و تصویرسازی را میآموزد تا نظمدهی و مهار ذهن را فرابگیرند و آن را بهسوی مکانی آرام و روشن هدایت کنند. او میگوید: «ما رابطۀ بسیار مخربی میان بدن و ذهن برقرار میکنیم. بدن میگوید ‘خستهام’ و ذهن پاسخ میدهد ‘مهم نیست، تو را پر از قهوه میکنم تا بتوانی به کارت ادامه بدهی.’ من روشهایی را آموزش میدهم که مانع از دخالت ذهن در این امور شود و بدن بتواند بهکار خود برسد، تا امکان روی دادن فرایند بهبود طبیعی خود بدن فراهم شود.»
با اینکه روشنی و وضوح کامل ذهن تقریباً غیرممکن است، روشهایی مانند آنچه چپمن آموزش میدهد میتواند به بیماران کمک کند تا ذهنشان را آرام کنند و بهروشی سالم از تمامی پدیدهها و موضوعات مربوط به سرطان فرار کنند. کاپرمن میگوید: «هنگام انجام حرکات یوگا ، شما مجبورید کاملاً متمرکز و آگاه باشید، بنابراین در حین انجام حرکات یوگا نمیتوانستم به سرطانم فکر کنم. آن زمان، فرصتی بود برای استراحت و دور شدن از تمام شرایط سخت مربوط به سرطان.»
هم کاپرمن و هم چپمن در کلاسهایشان هم از تمرینهای تنفسی استفاده میکنند، هم از روشهای تمدد اعصاب و هم از حالات بدنی نیروبخش. گاهی اوقات، شاگرد تنها به چند بالش نیاز دارد تا به آرامشی برسد که در تمام طول روز برایش امکانپذیر نبوده است.
مبتلایان به سرطان با انجام حرکات یوگا بر روی زیراندازشان، میتوانند بهجای مصرف انرژی خود، آنرا تجدید کنند، و آن محل آرام درونشان را پیدا کنند تا بتوانند آنچه تمام مدت در آن وجود داشته را بیابند: یعنی آرامش.
اوقاتی که حرکات یوگا را انجام نمیدهید…
در بهترین حالت، مزایای یوگا تنها محدود به زمانی که حرکات یوگا را انجام میدهید نمیشود، و بر فعالیتهایروزانۀ شما نیز تأثیر میگذارد.
دلاکروس میگوید: «شرکت در کلاسهای یوگا بهنوعی، خط مشی زندگی مرا تعیین کرد. احساس میکردم اگر بتوانم در آن کلاسها شرکت کنم، حالم خوب خواهد شد. به این نکته پی بردم که همچنان قدری انرژی دارم که از وجودش بیخبر بودهام.»
مبتلایان به سرطان، در کلاسهای یوگا علاوه بر تمام مزایای آن، حس رفاقت و حمایتی را مییابند. کاپرمن میگوید: «کلاس یوگا مکانی است برای اینکه در فضایی مثبت با دیگر افرادی که درمانشان موفقیتآمیز بوده تعامل داشته باشید.»
دلاکروس این نظر را تأیید میکند. او میگوید: «میتوانستم بدون بر سر گذاشتن کلاهی که مجبور بودم همهجا بر سر بگذارم، وارد کلاس شوم، به این دلیل که اکثر آنهایی که در کلاس بودند نیز موهایشان ریخته بود. در آنجا بلافاصله حس حمایت را احساس میکردم. کسانی که آنجا بودند واقعاً برایشان مهم بود دیگران در چه حالی هستند.»
نیروی پیشران
سرطان رویدادی است که زندگی را دگرگون میکند و هیچکس عمداً آن را انتخاب نمیکند؛ با این حال، سرطان لزوماً به این معنا نیست که زندگی را باید متوقف ساخت. یوگا یکی از روشهایی است که به مبتلایان به سرطان انگیزه میدهد، چه در حال تمرین بر روی زیرانداز یوگا وچه هنگامیکه حرکات یوگا را انجام نمیدهند، چه در حین درمان و چه پس از آن.
شاید بزرگترین مؤید مزایای یوگا این باشد که بیشتر مبتلایان به سرطان اظهار میکنند پس از، از سر گذراندن سرطان، به انجام تمرینهای یوگا ادامه خواهند داد. بروشینسکی میگوید: «من واقعاً دیر شروع به کاری میکنم، اما حقیقتاً میخواهم یوگا را ادامه دهم، امیدوارم وقتیپیر و پر از چین و چروک شدم نیز حرکات یوگا را انجام دهم. این هدف من است. میخواهم در باقی عمرم یوگا کار کنم.»
پیلاتز (Pilates) و سرطان پستان سرطان پستان باعث میشود ارتباط بسیاری از زنان با بدنشان قطع شود و از ورزش دوری کنند. پیلاتز روشی است که میتوان از طریق آن برای دوباره بهدست آوردن سلامت جسمانی و هیجانی اقدام کرد.ممکن است راجعبه پیلاتز شنیده باشید، اما پیلاتز دقیقاً چیست؟ پیلاتز (در انگلیسی: پائو-لا-تیز) ورزشی ذهنی/ بدنی است که موجب قویشدن و کشش بدن از طریق انجام مجموعهای از حرکات پیوسته میشود. منحصر بهفرد بودن این روش در این است که بسیاری از حرکات آن درحالت طاقباز (دراز کشیده به پشت)، دمر (دراز کشیدن به شکم)، یا درازکشیدن به پهلو است، که باعث میشود بدن در مرکز قرار گیرد و نخاع نیز همتراز با آن قرار گیرد و در نتیجه فشار کمتری به گردن و پشت بیاید. پیلاتز چیست؟ در دهۀ ۱۹۲۰ ژوزف پیلاتز بیش از ۵۰۰ حرکت ابداع کرد که کلاسهای پیلاتز امروزی بر پایۀ آنها شکل گرفتهاند. با توجه به تجربۀ ژوزف پیلاتز در یوگا و تایچی، این حرکات برپایۀ مفهوم «مهارشناسی (Controllogy)» طراحی شدند که هدف از انجام آنها هماهنگ کردن ذهن، بدن و روح بود. بر این موضوع تأکید شده که روشهای تنفس و حرکات بدنی صحیح را میتوان با اختیار و دقت کنترل کرد. ژوزف پیلاتز باور داشت، کیفیت حرکت مهم است، نه کمیت آن. و چون بر این باور بود که مرکز بدن و نخاع فرد نشانههای حقیقی سلامتی وی هستند، تمام این حرکات، از نوع شکمی هستند. همچنین حرکاتی نیز برای پایداری ناحیۀ کتفی طراحی شدهاند (استخوانهای بالمانند پشت) که برای قابلیت تحرک و قدرت شانه اهمیت دارند. پیلاتز از هنگامیکه حرکات اولیۀ آن بیش از ۸۰ سال پیش طراحی شدند، بهطور چشمگیری دگرگون شده و تکامل یافته است. سبک قدیمی و اولیۀ پیلاتز با توجه به نحوۀ استفادۀ منحصر بهفرد درمانگران مختلف از آن حرکات بارها و بارها دگرگون شده است. علاوه بر این، پزشکان فیزتراپ و کار- درمانگر نیز از این روشها برای کمک به توانبخشی جسمی مشکلات ناشی از بیماریهای گوناگون از جمله پشت درد، بیماری پارکینسون و حتی اوتیسم یا و همگرایی(Autism) بهره گرفتهاند. رویکرد پیلاتز در مورد مشکلات آنهایی که درمانشان موفقیتآمیز بوده چگونه است؟ در این اواخر، زنانی که به سرطان پستان مبتلا بودهاند و درمانشان موفقیتآمیز بوده نیز از پیلاتز بهرهمند شدهاند. این افراد پس از انجام جراحی و قرار گرفتن تحت درمان مربوط به سرطان پستان، با چالشهای جسمی متعددی روبرو میشوند، که اغلب با استرس هیجانی ناشی از ابتلا به این بیماری کشنده ترکیب میشود. پیلاتز روشی ورزشی است که میتواند موجب بهبود ذهنی و بدنی این افراد شده و به آرامی عمل توانبخشی را به انجام برساند. خستگی مفرط خستگی مفرط چه در حین درمان سرطان و چه پس از آن، بزرگترین مشکلی است که بسیاری از کسانی است که به سرطان پستان مبتلا بودهاند و درمانشان موفقیتآمیز بوده است، با آن روبرو هستند. بسیاری از این زنان در حین شیمیدرمانی یا پرتودرمانی احساس میکنند، توانایی انجام فعالیتهای روزانه خود و داشتن عملکرد عادیشان را ندارند. و در صورتیکه روشهای درمانی با یکدیگر ترکیب شوند و جراحی نیز به آنها اضافه شود، این خستگی مفرط طاقتفرسا میشود. با استفاده از روش پیلاتز میتوان برای بار اول یا دیگربار از مزایای تمرینهای ورزشی منظم که به بازیابی قدرت و استقامت فرد کمک میکنند، بهرهمند شد. برای اینکه تمرینهای پیلاتز را بهدرستی انجام دهید، باید تمرکز داشته باشید. اگر این روش را بهطور پیوسته و دستکم دو روز در هفته انجام دهید و بهتدریج به میزان آن بیافزایید مزایای این روش، مشهود خواهد بود. دردناک بودن/ دامنۀ حرکت دردناک بودن حرکت و دامنۀ آن در شانه و قفسۀ سینه، دیگر مشکلات شایعی هستند که کسانی که درمانشان موفقیتآمیز بوده و پس از درمان بهدنبال انجام تمرینهای ورزشیاند با آنها روبرو هستند. چون بسیاری از تمرینهای پیلاتز در حالت طاقباز انجام میشود، به گردن و پشت بهخاطر قرار گرفتن بر روی زمین فشار نمیآید و سادهتر میتوان متوجه این شد که کدام عضلههای پشت در حال فعالیت است با این روش میتوانید از اینکه عضلات مورد نظر (عضلههای ذوزنقهای و لوزیشکل) فعالیت میکنند یا نه اطمینان حاصل کنید. علاوه بر این، این تمرینها بهشکلی بیخطر و راحت، به بازیابی قدرت کمربند شانهای کمک میکنند که خود این مسئله به بازیابی تعادل عضلانی کمک میکند. حالت بدن حالت بدن یکی دیگر از نگرانیهایی است بسیاری از آنها که درمانشان موفقیت بوده، پس از جراحی به آن دچار میشوند. اغلب پس از جراحی، پشت فرد خمیده میشود، حالت گوژ میگیرد و شانهها و سرش به سمت جلو متمایل میشوند. پیلاتز به شما میآموزد که بدنتان صاف و ستون فقراتتان در حالت طبیعیش باشد و سپس به بازیابی قدرتتان کمک میکند. از آنجا که این تمرینها به تمرکز شما نیاز دارد تا در هنگام قرار گرفتن در وضعیت صحیح متوجه احساسی که دارید بشوید، باید هر تمرین را بهشکلی کارا و با کنترل کامل انجام دهید. |
موضوعات مربوط به سلامتی ونشاط
سلامتی ونشاط در یک نگاه تغذیه ورزش نشاط معنوی و هیجانی سلامت اندامهای تناسلی(reproductive) و جنسی سلامت پوست سلامت استخوان |
برخی تمرینهای پیلاتز هم هستند – از جمله کشش بدن و «شنا»- که میتوانند به کشش عضلات سفت قفسۀ سینه و در عین حال قدرتمند کردن پشت کمک کنند. این تمرینها به بازیابی تعادل مناسب عضلات و قدرت پشت کمک میکنند. بسیاری از مربیان پیلاتز از تصویرسازی روانی برای کمک به شما در برقرار کردن رابطۀ ذهن و بدنتان با تمرینها استفاده میکنند. برای مثال، یک مربی ممکن است در حین انجام یک تمرین به شما بگوید که شانههایتان را پایین بیاورید و «استخوانهای بال مانند خود را به کولهپشتیتان فشار دهید.»
لنفاِدِم
لنفادم نیز مشکل دیگری است. به بسیاری از زنانی که در حین درمان، غدد لنفاویشان را برداشتهاند، هشدار میدهند که با بازوهایشان فعالیت شدید انجام ندهند و بازوهایشان را از آسیبدیدگی و استفادۀ مکرر محافظت کنند. همچنین ممکن است به آنها بگویند اجسام سنگین بلند نکنند. در نتیجه، بازو ضعیفتر میشود و آنها که درمانشان موفقیتآمیز بوده، اغلب توانایی انجام فعالیتهای روزانهشان و یا لذت بردن از انجام کارهایی که سابقاً در اوقات فراغتشان انجام میدادند را ندارند.
قویتر کردن تدریجی بازوها مهم است. از آنجا که بسیاری از تمرینهای پیلاتز مربوط به ناحیۀ شکمی هستند، خودبهخود برای زنانی که نگران لنفادم هستند مفیدند. علاوه براین، اگر انقباض عضلات بهترتیبی خاص انجام شود، میتواند به هدایت مایع لنفاوی به ناحیههایی که در آنجا سادهتر جذب میشوند کمک کند. شما باید پیش از آغاز هر حرکت، عمل دم و در حین انجام آن، عمل بازدم را انجام دهید. با تنفسی اینچنین، پایینترین ماهیچههای راست عرضی (Deep Transverse Rectus) شکمی درگیر میشوند، از پایداری بدن اطمینان حاصل میکنید و موجب آرامش بیشتر میشود.
بار دیگر با بدن خود ارتباط برقرار کنید
ژوزف پیلاتز گفته: «در هر بار تمرین، بر درستی حرکات تمرکز کنید، تا مبادا آنها را بهاشتباه انجام دهید و از تمام مزایای حیاتی و ارزشمندشان بیبهره بمانید.» پیلاتز، و فلسفهاش دستمایۀ بسیاری از زنان برای از سر گرفتن فعالیتهای ورزشی خواهد بود. کمیت این تمرینها مهم نیست (تعداد دراز نشستها) بلکه کیفیت اجرای تمرینهاست که اهمیت دارد. در صورتیکه فرد تمرینهای پیلاتز را بهدرستی انجام دهد، میتواند بار دیگر با بدنش که آسیب دیده و فرد با آن احساس غریبگی میکند ارتباط برقرار کند.
از پیلاتز میتوان بهعنوان ابزاری جهت توانبخشی کسانی که به سرطان پستان مبتلا شده و درمانشان موفقیتآمیز بوده است، بهره برد. انجام تمرینهای پیلاتز با کمک یک مربی کارآزموده، میتواند به بازیابی اعتماد به نفس زنان در مورد بدنشان و برقرار کردن ارتباط مجدد با آن کمک کند.
توصیههای ورزشی
معمولاً آغاز یک برنامۀ ورزشی جدی در حین درمان سرطان فکر خوبی نیست. با این حال، حفظ انرژی برای فعالیتهای روزمرۀ کنونی، به اندازۀ بازیابی تمامی انرژیهای از دست رفته اهمیت دارد. همواره پیش از آغاز هر برنامۀ ورزشی با پزشک مشورت کنید، تا وی تعیین کند که فعالیتهای ورزشی در چه سطحی برای شما مناسب است. حتماً بهمقدار کافی آب بنوشید. تأمین آب بدن بهمیزان کافی همیشه برای سلامت عمومی مهم است، اما در حین درمان اهمیتش حتی بیشتر میشود. به نیازهای بدن خود توجه کنید و از خود بیش از حد کار نکشید (خود را بیش از حد خسته نکنید).
مزایای ورزش اغلب شامل موارد زیر هستند
- کاهش استرس.
- بهبود خواب.
- محافظت یا قویتر کردن سیستم قلبی- عروقی.
- انعطافپذیری و دامنۀ تحرک بیشتر.
- کاهش خستگی مفرط.
- تمدد اعصاب.
- اعتماد بهنفس و احساس نشاط بیشتر.
ممکن است متوجه نشوید، اما حتی پیادهروی سبک یا با شدت متوسط نیز میتواند موجب بالا بردن سطح انرژی و تقویت عزت نفس شما شود. بسیاری از بیماران به این نکته پی میبرند که ورزش به کاهش اضطراب و افسردگی نیز کمک میکند. حتماً پس از اطلاع به بهیار خود، و به آرامی ورزش را آغاز کنید.
ایدههایی برای تحرک بیشتر
- بیشتر فعالیتهای روزانۀ خود را با حرکات ورزشی توأم کنید.
- بهجای استفاده از آسانسور از پلهها استفاده کنید.
- خودروی خود را کمی دورتر از مقصد پارک کنید، و مابقی راه را پیاده طی کنید.
- تمام راهروهای خواروبار فروشی را طی کنید- چه لازم باشد و چه نباشد!
- در فروشگاههای بزرگ قدم بزنید. از محیط تحت نظارت لذت خواهید برد، افرادی هستند که در صورت خستگی، میتوانید از آنها کمک بگیرید و همینطور مکانهای زیادی که در آنها استراحت کنید.
- در آب ورزش کنید. این کار به مفاصلتان فشار نمیآورد و گرمتان هم نمیشود. (در صورتیکه استخرتان روباز است، حتماً از کرم ضدآفتاب استفاده کنید).
- انجام تایچی، کیگونگ یا یوگا را امتحان کنید. این ورزشهای باستانی شامل تنفس موزون و روشهای تمدد اعصاب همراه با حرکات نرم هستند.
- باغبانی میتواند تجربهای مفرح باشد. باز هم تکرار میکنیم که خود را از سوختن در زیر آفتاب و نیش حشرات محافظت کنید.
فعالیتی را که از انجام آن لذت میبرید پیدا کنید.
زندگی طولانیتر و بهتر
ورزش مزایای زیادی برای آنهایی که درمانشان موفقیتآمیز بوده دارد.
شواهدی مبنی بر رابطۀ ورزش و احتمال موفقیتآمیز بودن درمان
هر چند هیچ یک از مبتلایان به سرطان، شرایط دقیقاً یکسانی ندارند، اما هنگامیکه با کسانی که درمانشان موفقیتآمیز بوده صحبت کنیم، به نکات مشترکی در میان آنها پی میبریم. برای بسیاری از آنها ضربۀ روحی تشخیص و چالشهای درمان و احتمال موفقیتآمیز بودن آن فرصتی را ایجاد میکند که اولویتهایشان را دوباره بررسی و تنظیم کنند و انتخابهای جدیدی برای زندگی خود بیابند. و در میان انتخابهای متنوعی که میتوانند موجب بهبود سلامتی و نشاط در حین درمان سرطان و پس از آن شوند، فعالیت ورزشی منظم در زمرۀ یکی از مهمترین این انتخابها بهشمار میرود.
منطقی است که انجام فعالیت ورزشی بتواند فوایدی برای سلامت کسانی که درمانشان موفقیتآمیز بوده در پی داشته باشد؛ دستکم، ورزش خطر ابتلا به دیگر بیماریهای مزمن مانند بیماری دیابت و بیماریهای قلبی – که خطری برای همۀ انسانها بهشمار میروند، بدون در نظر گرفتن ابتلا یا عدم ابتلایشان به سرطان- را کاهش میدهد. با این حال، تا همین اواخر بررسیهای نسبتاً کمی بر روی ورزش بهمنظور تعیین رابطۀ آن با احتمال موفقیتآمیز بودن درمان سرطان انجام شده است.
این روند، از سال ۲۰۰۵ تغییر کرد. در گزارش مربوط به یک بررسی بر روی حدود ۳.۰۰۰ زن مبتلا به سرطان پستان مرحلۀ یک (I) تا سه (III) آمده است که فعالیت ورزشی پس از تشخیص سرطان بهطور چشمگیری خطر مرگ بر اثر ابتلا به سرطان پستان راکاهش میدهد. برآورد ۱۰ سال زندهماندن، برای زنانی که در هفته بهطور متوسط ۳ ساعت یا بیشتر پیادهروی میکردند به حدود ۹۲% میرسد، و برای زنانی که فعالیت کمتری داشتند، شانس زندهماندن به مدت ۱۰ سال ۸۶% برآورد شد. زنانی که در هفته بهطور متوسط ۳ تا ۵ ساعت پیادهروی میکردند، از بیشترین احتمال موفقیتآمیز بودن درمان برخوردار بودند؛ فعالیت بیش از این مقدار فواید بیشتری را نشان نداد.
این نظر که فعالیت ورزشی میتواند احتمال موفقیتآمیز بودن درمان را افزایش دهد، با انجام دو بررسی دیگر بر روی مبتلایان به سرطان رودۀ بزرگ – راستروده، بیشتر مورد تأیید قرار گرفت. اولین بررسی بر روی ۵۷۳ زن مبتلا به سرطان رودۀ بزرگ – راستروده مرحلۀ یک (I) تا سه (III) انجام شد. دومین بررسی بر روی ۸۳۲ زن و مرد مبتلا به سرطان رودۀ بزرگ مرحلۀ III انجام شد. در هر دوی این بررسیها کسانی که فعالیت ورزشی بیشتری داشتند احتمال موفقیتآمیز بودن درمانشان بیشتر از آنهایی بود که کمتحرک بودند. با این حال، تفاوت بین نتایج این دو بررسی و آن بررسی که در سال ۲۰۰۵ بر روی مبتلایان به سرطان پستان انجام شده بود، این است که بهنظر میرسد مقادیر بیشتری فعالیت ورزشی – یعنی بهطور متوسط ۶ ساعت یا بیشتر پیادهروی درهفته- لازم است تا افراد از فواید این فعالیت ورزشی بهرهمند شوند. دلایل این تفاوت هنوز مشخص نیست، اما احتمال دارد به این دلیل باشد که میزان فعالیت ورزشی لازم برای بهبود و موفقیتآمیز بودن درمان در انواع مختلف سرطان متفاوت است.
نکتۀ مهمی که باید دربارۀ هریک از این بررسیها در نظر داشت این است که تمرکز این بررسیها بر روی انجام فعالیت ورزشی پس از تشخیص سرطان بوده است. و در دو تای آنها، فعالیت ورزشی پس از تشخیص سرطان – بدون در نظر گرفتن میزان فعالیت ورزشی پیش از تشخیص- احتمال موفقیتآمیز بودن درمان را افزایش داده (در یکی از بررسیها دربارۀ فعالیت ورزشی پیش از تشخیص سرطان اطلاعاتی در دست نبوده). این بدان معناست که حتی در صورتیکه پیش از تشخیص سرطان فعالیت ورزشی نداشته باشید نیز، برای آغاز یک برنامۀ ورزشی دیر نیست. و اگر پیش از تشخیص، ورزش میکردید، این بررسیها باید انگیزۀ شما را برای ادامۀ فعالیت ورزشی بیشتر کنند.
با اینکه این نتایج هیجانانگیز است، رابطۀ بین فعالیت ورزشی و احتمال موفقیتآمیز بودن درمان سرطان هنوز قطعاً مشخص نشده است. بررسیهایی که در بالا ذکر شد، همگی مبنی بر مشاهده بودند. در یک بررسی براساس مشاهده، پژوهشگران، شرکتکنندگان در بررسی را در گروههای مشخص طبقهبندی نمیکنند؛ بلکه تنها مشاهده میکنند که با توجه به خصوصیات خاص سوژههای مورد بررسی و انجام رفتارهایی خاص، چه اتفاقاتی برای این سوژهها میافتد. هرچند آگاهیهای بهدست آمده از آن دسته بررسیهای مبنی بر مشاهده که بهخوبی انجام شوند میتواند بسیار مفید باشد، این اطلاعات از اطلاعات حاصل از پژوهشها بالینی تصادفی قطعیت کمتری دارند. با این حال، تا زمانی که پژوهشهای بالینی لازم انجام شوند، بهترین شواهد موجود حکایت از این دارند که فعالیت ورزشی میتواند برای بیمارانی که درمانشان موفقیتآمیز بوده است، بسیار مفید واقع شود.
ورزش و کیفیت زندگی
تنها مدت زمان زندگی پس از درمان اهمیت ندارد؛ بلکه کیفیت زندگی نیز برای آنها که درمانشان موفقیتآمیز بوده، مهمتر است. این افراد حتی پس از بهپایان رسیدن درمان، ممکن است با مشکلاتی از قبیل خستگی مفرط، افسردگی، اضطراب و نگرانیهایی دربارۀ تصورشان از بدن خود و میزان جذابیتشان داشته باشند. ورزش میتواند به شما در مدیریت بعضی از این عوارض جانبی کوتاهمدت و بلندمدت سرطان و درمان آن کمک کند.
در یک بازنگری که اخیراً بر روی خستگی مفرط – یکی از شایعترین و تضعیفکنندهترین عوارض جانبی در آنها که درمانشان موفقیتآمیز بوده- صورت گرفته، به این موضوع اشاره شده که شواهدی که پیوسته بر تعدادشان افزوده میشود، انجام حرکات ورزشی را برای مقابله با خستگی مفرط تأیید میکنند.۵ ورزش میتواند در مدیریت خستگی مفرط حتی در میان بیمارانی که تحت درمانهای سنگین قرار دارند، مفید واقع شود. برای مثال، در یک بررسی که بر روی بیماران بستری تحت درمان با میزان بالای شیمیدرمانی و پیوند سلولهای بنیادی انجام گرفت، گزارش شده که خستگی مفرط بیمارانی که در تخت بیمارستان از دستگاه دوچرخه استفاده میکردهاند، در حین دورۀ بستری بودنشان بههیچ وجه افزایش نیافته است. از طرف دیگر، خستگی مفرط بیمارانی که در حین بستری بودنشان فعالیتهای ورزشی انجام نداده بودند ، بهطور چشمگیری افزایش یافته بود.۶ از آنجا که ممکن است لازم باشد گروههای خاصی از بیماران برای آغاز یک برنامۀ ورزشی، برخی اقدامات احتیاطی را در نظر بگیرند (به مقالات فرعی مراجعه کنید)، مهم است که با پزشک دربارۀ فعالیتهایی که برایتان بیخطر باشد نظرخواهی کنید.
اگر در دورۀ سازگاری با تغییرات جسمی پس از درمان سرطان هستید، ورزش میتواند تصور شما از بدنتان را بهبود بخشیده و به شما در حفظ یا بازیابی جذابیتتان کمک کند. در یک بررسی انجام گرفته دربارۀ تصور افراد از بدن خود و تغییرات خُلق و خویشان بر روی زنانی که به سرطان پستان مبتلا بودهاند و درمانشان به پایان رسیده است، به این مطلب پی بردهاند که زنانی که فعالیت ورزشی انجام میدادهاند بیشتر از زنانی که کمتحرک بودهاند، به جذابیت جنسی خود اشاره کردهاند. و نیز زنان فعال کمتر دچار افسردگی، سردرگمی و خستگی مفرط شدند. همچنین گزارشهای کسانی که به سرطان مثانه مبتلا بودهاند و درمانشان موفقیتآمیز بوده، حاکی از کیفیت بالاتر زندگی، تمایل بیشتر به داشتن رابطۀ جنسی و تصور بهتر از بدن خود بوده است.
در حالیکه این بررسیها به این نکته اشاره دارند که ورزش فوایدی برای آنها که درمانشان موفقیتآمیز بوده است دارد، نوع این فواید میتواند با توجه به اینکه فرد مورد نظر همچنان تحت درمان است یا اینکه درمانش پایان یافته، متغیر باشد. در یک بررسی که اخیراً دربارۀ تأثیر ورزشهای هوازی و قدرتی در زنان مبتلا به سرطان پستان که تحت شیمی درمانی کمکی قرار دارند به این نکته پی بردهاند که ورزش، عزت نفس، آمادگی جسمانی و تناسب اندام این افراد را بالا برده و در میان زنان آن گروه که ورزشهای قدرتی انجام میدادند موجب افزایش تعداد نفراتی شده که درمانشان را بهپایان رسانیدهاند؛ با این حال، ورزش بهطور چشمگیری کیفیت کلی زندگی این افراد را بهبود نبخشید. کیفیت زندگی بالاتر در گزارشی مشاهده شد که از یک بررسی بر روی مبتلایان به سرطان پستان که در یک برنامۀ ورزشی یوگا شرکت کرده بودند، تهیه شده بود، اما این مزیت تنها در میان آن دستهای از زنان بهچشم میخورد که در آن زمان تحت شیمیدرمانی قرار نداشتند.
اگر پزشکتان گفته است که ورزش برای شما مناسب است، این دو بررسی نباید شما را از ورزش در حین درمان سرطان دلسرد کند. زنانی که در حین درمان سرطان ورزش میکردهاند گفتهاند ورزش فواید مهمی از جمله تناسب اندام بیشتر را در پی دارد؛ این فواید نویسندگان یکی از بررسیها را بر آن داشته تا اینگونه اظهار نظر کنند: «متخصصان درمان سرطان باید به مبتلایان سرطان پستان که تحت شیمیدرمانی قرار دارند، انجام (ورزشهای هوازی) یا (ورزشهای قدرتی) را توصیه کنند.» با این حال، بالا رفتن چشمگیر کیفیت کلی زندگی، در آینده نمایان میشود.
فواید ورزش را با پیروی از یک رژیم غذایی سالم تقویت کنید
مزایای ترکیب انجام فعالیت ورزشی منظم بههمراه پیروی از یک رژیم غذایی سالم احتمالاً بیشتر از مزیتهای هریک بهتنهایی خواهد بود. علاوه بر تأثیرات مثبت بالقوۀ انجام فعالیتهای ورزشی بههمراه پیروی از رژیم غذایی سالم، بر روی سرطان، سبک زندگی که شامل این دو بهطور توأم باشد، احتمالاً خطر ابتلای فرد را به دیگر بیماریهای شایع از جمله بیماریهای قلبی و دیابت کاهش میدهد. همچنین، رژیم غذایی سالم و فعالیت منظم ورزشی میتوانند به شما در مبارزه با افزایش وزن که گریبانگیر بسیاری از بیمارانی است که درمانشان را با موفقیت پشت سر گذاردهاند، کمک کند.
یک رژیم غذایی سالم، رژیمی است که سرشار از میوهها، سبزیها، و غلات سبوسدار و کاملاً طبیعی باشد و برای شما این امکان را فراهم کند که بتوانید وزنی سالم داشته باشید. علاوه بر این، بهمنظور پیشگیری از سرطان، انجمن سرطان آمریکا توصیه میکند مصرف گوشت قرمز را محدود و از مصرف الکل پرهیز کنید.
فواید ترکیبی از فعالیت ورزشی بههمراه پیروی از رژیم غذایی سالم در گزارش مربوط به یک بررسی انجام شده بر روی حدود ۱.۵۰۰ زن که بهدلیل ابتلا به سرطان پستان در مراحل اولیه، تحت درمان قرار داشتهاند، آمده است. زنانی که در فعالیتهای ورزشی منظم شرکت کرده بودند (یعنی هفتهای ۶ روز، هر روز بهمدت حدود ۳۰ دقیقه پیادهروی) و زنانی که علاوه بر این مقدار فعالیت ورزشی، روزانه ۵ وعده یا بیشتر میوه وسبزی مصرف میکردند، بالاترین احتمال موفقیتآمیز بودن درمان را داشتند. برآورد ۱۰ سال زندگی بیشتر، در میان زنانی که از هر دو روش سالم پیروی میکردند ۹۳%، و در میان زنانی که تنها یکی از این روشها را انجام میدادند و یا هیچیک را انجام نمیدادند، حدود ۸۶ تا ۸۷ درصد تحقق یافت.
نتیجۀ مهم دیگری که از این بررسی حاصل شد، این بود که فواید فعالیت ورزشی و رژیم غذایی سالم، بدون در نظر گرفتن وزن بدن فرد حاصل میشد. رعایت توأم این دو، چه در زنان مبتلا به چاقی مفرط و چه در میان زنانی که به چاقی مفرط مبتلا نبودند، موجب بالا رفتن احتمال موفقیتآمیز بودن درمان شد. متأسفانه، گزارشها حاکی از آن است که تنها ۱۶% زنان مبتلا به چاقی مفرط، و ۳۰% زنانی که به چاقی مفرط مبتلا نیستند، انجام فعالیت ورزشی و مصرف میوه و سبزی را بهطور توأم رعایت میکنند. روشن است که میتوان این وضع را بهبود بخشید، و تمامی زنان بدون توجه به وزنشان میتوانند از فواید این روشها بهرهمند شوند.
برای آغاز
پیش از آغاز هر گونه برنامۀ ورزشی با پزشک صحبت کنید. برای انتخاب برنامهای که مناسب شما باشد، شما و پزشک حتماً، سن؛ تجربۀ قبلی ورزش؛ نوع و مرحله سرطان، و نوع درمان آن؛ و دیگر شرایط پزشکی مربوط به خودتان را در نظر خواهید گرفت.
در صورتیکه تصمیم پزشک این بود که ورزش برای شما مناسب است، میتوانید از توصیههای ورزشی که در ادامه میآیند و همچنین توصیههای ورزشی انجمن سرطان استفاده کنید. در این راهنماها که برای عموم مردم نگاشته شده (و نه فقط برای کسانی که درمانشان موفقیتآمیز بوده)، توصیه شده بزرگسالان ۵ روز در هفته یا بیشتر، هر روز دستکم بهمدت ۳۰ دقیقه، فعالیتهای ورزشی با شدت متوسط یا سنگین انجام دهند. فعالیت ورزشی بهمدت بیشتر (۴۵ تا ۶۰ دقیقه) میتواند فواید بیشتری داشته باشد.
فعالیتهای ورزشی با شدت متوسط شامل پیادهروی و دوچرخهسواری در زمینهای مسطح است. فعالیتهای ورزشی سنگین شامل دوچرخهسواری یا پیادهروی بر روی سربالایی و دویدن است.
در حد تواناییتان ورزش کنید
زندگی، حتی بدون اضافه شدن بار سنگین بیماری سرطان میتواند طاقتفرسا باشد. اگر بعضی روزها توانایی خروج از منزل را برای ورزش ندارید، خود را سرزنش نکنید. و اگر گاهی میتوانید بیرون بروید اما نه به آن اندازه که دوست دارید، به خودتان یادآوری کنید که کاچی به از هیچی است؛ هر گامی که برمیدارید ارزشمند است.