روزهای پایانی زندگی

روزهای پایانی زندگی

اگر شما از یکی از عزیزان مبتلا به سرطان پیشرفته مراقبت می‌کنید ممکن است در روزهای واپسین زندگی در کنار وی باشید. در ادامه برخی مواردی که ممکن است در این دوره اتفاق بیافتد ذکرمی‌شود. داشتن اطلاعات درباره این اتفاقات به کاهش اضطراب و توجه به موارد هشداردهنده کمک می‌کند.

افراد معمولاً در این دوره می‌خواهند برای خداحافظی با نزدیکانشان در کنار آنان باشند. این همنشینی می‌تواند شامل در آغوش گرفتن بیمار، گرفتن دستان بیمار، صحبت کردن با بیمار یا فقط نشستن در سکوت باشد. بعضی افراد تمایل دارند در این دوره برخی مناسک مذهبی را انجام دهند. این دوره زمان مناسبی برای دوستان و بستگان بیمار برای بیان عشق وعلاقه آنان است.

شاید تمامی موارد زیر در همه اتفاق نیافتد ولی آشنایی با آنها لازم است.

دنبال چه باشید:

• ضعف بسیار شدید- معمولاً بیمار توانایی بلند شدن از بستر و جابه‌جایی را ندارد.
• بیمار برای انجام هر کاری نیازمند کمک است.
• تمایل هر چه کم‌تر به خوردن غذا – بیمار معمولاً روزهای غذا و مایعات بسیار اندک مصرف می‌کند.
• خواب آلودگی زیاد – بیمار معمولاً اگر از مسکن استفاده کند، بیش‌تر روز را می‌خوابد. بیمار ممکن است بی‌قرار باشد و ملحفه‌ها را بکشد. بیدار کردن بیمار مشکل است. اضطراب، ترس، بی‌قراری و احساس تنهایی بیمار شب‌ها بدتر می‌شود.
• بیمار تمرکز کمی به اطراف دارد.
• عدم اطلاع از زمان، مکان و اشخاص.
• اشکال در بلع قرص و داروها.
• توانایی اندک در همکاری کردن با مراقبین.

تغییرات احتمالی در فعالیت بدنی:

• ضعف، اشکال در جابه‌جایی در بستر و معمولاً عدم توانایی بلند شدن از بستر.
• عدم توانایی تغییر دادن وضعیت بدنی بدون کمک.
• اشکال در بلع غذا، دارو و حتی مایعات.
• پرش و حرکت ناگهانی اعضا بدن، دست‌ها، بازو، پاها.

مراقبین چه کار می‌توانند بکنند:

• به بیمار کمک کنید هر ۲-۱ساعت تغییر وضعیت بدهد.
• از سر و صدا و حرکات ناگهانی خودداری کنید تا بیمار تحریک نشود.
• بررسی کاهش تحریک بیمار آرام صحبت کنید.
• اگر بیمار در بلع داروها دچار اشکال است با پزشک درباره مصرف داروهای مایع صحبت کنید.
• اگر بیمار در بلع مشکل دارد، غذای جامد به او ندهید. از مایعات با نی استفاده کنید.
• مایعات زیادی به بیمار ندهید، در روزهای واپسین زندگی، درجاتی از کم‌آبی طبیعی است و برای بیمار بهتر است.
• روی سر، صورت و بدن بیمار پارچه نم‌دار و خنک بگذارید.

تغییرات احتمالی در وضعیت هوشیاری:

• خواب‌آلودگی بیش‌تر در طی روز.
• اشکال در بیدار کردن بیمار.
• عدم آگاهی از زمان، مکان و اشخاص.
• بی‌قراری، کشیدن و جمع‌ کردن ملحفه‌ها.
• صحبت کردن راجع به موضوعات بی‌ربط.
• اضطراب، ترس، بی‌قراری و تنهایی بیش‌تر شب‌ها.
• بعد از یک دوره خواب‌آلودگی و گیجی، فرد ممکن است قبل از دورۀ بعدی، مدتی هوش و حواس بهتری داشته باشد.

مراقبین چه کار می‌توانند بکنند:

• حضورخود را کنار بیمار هنگامی‌که بیش‌تر هوشیار دست برنامه‌ریزی کنید.
• هنگام صحبت کردن با بیمار خودتان را معرفی کنید و بگویید که چه موقع روز است.
• از داروهای مسکن به‌طور مرتب استفاده کنید.
• اگر بیمار بی‌قرار است می‌تواند ناشی از درد باشد. در این صورت از داروی بیش‌تر استفاده کنید یا با پزشک مشورت کنید. (به مبحث درد مراجعه کنید.)
• هنگامی‌که با بیمار دچار گیجی صحبت می‌کنید برای خودداری از تحریک کردن وی آرام و با آرامش صحبت کنید.
• لمس کردن و نگه داشتن بیمار معمولاً کمک‌کننده و آرام‌بخش است.

تغییرات احتمالی در متابولیسم:

• کاهش تمایل خوردن غذا (نیاز بیمار به غذا و مایعات کم می‌شود.)
• خشکی دهان
• نیازی به مصرف برخی داروها مانند ویتأمین‌ها، داروهای شیمی‌درمانی، هورمون‌های جایگزین، داروی ضد فشار خون و داروهای مدر نیست مگر اینکه این داروها به‌راحتی بیش‌تر بیمار کمک کند.

مراقبین چه کار می‌توانند بکنند:

• برای جلوگیری از خشکی لب‌ها از کرم نرم‌کننده یا وازلین استفاده کنید.
• خرده‌های یخ یا نوشیدن آب یا آبمیوه از نی برای بیمار کافی است.
• درباره قطع مصرف برخی داروها با پزشک مشورت کنید. مصرف داروهای مسکن، ضدتهوع، ضدتب، ضد تشنج و ضد اضطراب
• برای راحتی بیمار باید ادامه پیدا کند.

تغییرات احتمالی در ترشحات:

• ترشحات مخاطی دهان ممکن است ته حلق جمع شود. (این حالت معمولاً صدای ناجوری ایجاد می‌کند ولی برای بیمار ناراحت‌کننده نیست. )
• ترشحات به علت مصرف کم‌تر مایعات وعدم توانایی سرفه کردن، غلیظ می‌شود.

مراقبین چه کار می‌توانند بکنند:

• اگر ترشحات بیمار غلیظ است، از دستگاه بخور سرد برای افزایش رطوبت اتاق استفاده کنید.
• اگر بیمار توانایی بلع دارد، یخ خرد شده یا مایعات با نی می‌تواند ترشحات را رقیق کند.
• جابه‌جا کردن بیمار به پهلو موجب خروج ترشحات از دهان می‌شود. دهان را با مسواک نرم یا سواب پنبه‌ای نرم تمیز کنید.
• نبض داروها می‌تواند کمک‌کننده باشد.

تغییرات احتمالی در جریان خون و درجه حرارت بدن:

• به علت کندی جریان خونی، دست‌ها و پاها ممکن است در لمس سرد باشد.
• پوست دست و پا و بازو می‌تواند تیره رنگ شده و آبی یا تیره و روشن باشد.
• سایر نواحی بدن می‌تواند تیره‌تر یا کم‌رنگ‌تر باشد.
• پوست سرد و خشک است.
• ضربان قلب ممکن است تند، کند یا منظم باشد.
• فشار خون می‌تواند کم شده و قابل اندازه‌گیری نباشد.

مراقبین چه کار می‌توانند بکنند:

• بیمار را به کمک پتو و پوشش خواب مناسب گرم نگه دارید.
• از پتوی برقی و وسایل مشابه استفاده نکنید.

تغییرات احتمالی حواس و ادراک:

• تاری دید
• شنوایی دچار کاهش می‌شود. ولی بیش‌تر بیماران حتی موقعی که توانایی صحبت کردن را از دست می‌دهند.
  هنوز می‌توانند صدای شما را بشنوند.

مراقبین چه کار می‌توانند بکنند:

• در صورت کاهش بینایی، چراغ خواب روشن کنید.
• هیچ‌گاه تصور نکنید که بیمار صدای شما را نمی‌شنود.
• به صحبت کردن و لمس بیمار ادامه دهید تا وی حضور شما را احساس کند. بیمار صحبت‌های
  محبت‌آمیز و حمایتگر شما را می‌شنود.

تغییرات احتمالی در تنفس:

• تعداد تنفس به علت کاهش جریان خون و تجمع مواد زائد در بدن می‌تواند افزایش یا کاهش یابد.
• جمع شدن ترشحات مخاطی پشت حلق موجب خرخر صدا موقع تنفس می‌شود.
• بیمار ممکن است برای دوره‌های ۳۰- ۱۰ ثانیه‌ای نفس نکشد.

مراقبین چه کار می‌توانند بکنند:

• بیمار را به پشت و کمی به پهلو نگه دارید.
• زیر سر بیمار را برای راحتی بیش‌تر کمی بلند کنید.
• برای بلند کردن زیر سر بیمار از بالش یا بالا بردن سرتخت استفاده کنید.
• هر وضعیتی که بیمار درآن راحت‌تر است مناسب نمی‌باشد، از جمله وضعیت نشسته با حمایت کافی.
• تغییرات احتمالی دفع ادرار و مدفوع
• دفع ادرار کم شده و ممکن است تیره رنگ شود.
• در روزهای پایانی زندگی ممکن است بیمار دچار بی‌اختیاری ادرار و مدفوع شود.

مراقبین چه کار می‌توانند بکنند:

• زیر بیمار ملافه ضدآب و پوشک بگذارید.
• اگر بیمار سوند ادرار دارد، پرستار دوباره نگهداری از آن به شما آموزش می‌دهد.

علائم مرگ قریب‌الوقوع:

• توقف تنفس
• عدم شنیدن و توانایی اندازه‌گیری فشار خون.
• توقف نبض
• توقف حرکت چشم‌ها و باز ماندن چشم‌ها.
• گشاد شدن سیاهی چشم علی‌رغم نور روشن.
• بی‌اختیاری دفع به علت شل شدن عضلات.