Farsi
English
telegram
instagram
مراقبت در پایان زندگی (پرسش و پاسخ)
هنگامی‌که گروه پزشکی بیمار به این نتیجه می‌رسد که سرطان دیگر علاج‌پذیر نیست، اغلب آزمایش‌ها و درمان متوقف می‌شود، ولی مراقبت از بیمار ادامه می‌یابد. هدف از این مراقبت، آسایش بیمار است. برای این بیماران، داروها و درمان‌هایی تجویز می‌شود که درد آنها و علائم بیماری، مثل یبوست، حالت تهوع و نفس‌تنگی را تخفیف دهد. برخی بیماران این دوره را در خانه خود می‌گذرانند و عده‌ای در بیمارستان‌ها یا مراکز دیگر. در هر صورت، امکان ارائه خدمات پزشکی، روانشناختی و مسائل معنوی در رابطه با مرگ، وجود دارد.
در آسایشگاه معمولاً این خدمات ارائه می‌شود. دوره پایان زندگی برای هر فردی متفاوت است. هر کس دارای نیازهای ویژه‌ای در رابطه با اطلاعات و حمایت است. سؤال‌ها و نگرانی‌های بیمار در مورد پایان زندگی در گروه پزشکی مطرح می‌شود و مورد بررسی قرار می‌گیرد.
اطلاعاتی که در زیر در مورد پایان حیات ارائه شده است می‌تواند پاسخ‌گوی سؤال‌های بسیاری از بیماران، خانواده‌هایشان و مراقبت کنندگان آنها باشد.
۱. بیمار چقدر زنده می‌ماند؟
بیماران و خانواده‌هایشان اغلب می‌خواهند بدانند که تا پایان زندگی چقدر فرصت باقی مانده است. پاسخ به این سؤال دشوار است. عـواملی مانند محـل سرطان و بیمـاری‌های احتمـالی دیـگر بیمار می‌تواند بر طول عمر او تأثیر گذارد. با اینکه شاید پزشک بتواند براساس اطلاعاتش در مورد بیمار، زمانی را تخمین بزند، ولی معمولاً میلی به این کار ندارد. زیرا فکر می‌کند شاید در تعیین این مدت دچار اشتباه شود. پزشک نگران است که بیمار امید واهی پیدا کند یا به‌طور کلی امیدش را از دست دهد.
۲. در مورد بیمارانی که در خانه بستری هستند، مراقبت‌کنندگان از بیمار چه زمانی باید از متخصصین درخواست کمک کنند؟
گاهی کسانی که از بیماری که در خانه بستری است مراقبت می‌کنند نیاز به کمک گروه پزشکی او پیدا می‌کنند. آنها می‌تواند در شرایط زیر از پزشک یا پرستار بیمار درخواست کمک کند.
- بیمار درد دارد و داروهای مسکن، به میزان تجویز شده، او را تسکین نمی‌دهد.
- بیمار ناراحت است و ناله می‌کند.
- بیمار دچار مشکلات تنفسی است و پریشان به‌نظر می‌رسد.
- بیمار در ادرار کردن یا تخلیه روده دچار مشکل است.
- بیمار زمین خورده است.
- بیمار بسیار افسرده است و به خودکشی فکر می‌کند.
- مراقب بیمار در دادن داروها به بیمار دچار مشکل است.
- مراقب بیمار بسیار خسته است یا از همراهی با بیمار می‌ترسد.
- شرایطی پیش آمده که مراقب بیمار نمی‌داند چه باید بکند.
۳. مراقب بیمار به چه روش‌هایی می‌تواند از نظر عاطفی به بیمار آرامش دهد؟
آدم‌ها دارای نیازهای متفاوتی هستند، ولی پاره‌ای احساسات در بیماران در حال مرگ در همه یکسان و رایج‌تر است. این احساسات شامل ترس از رها شدن و ترس از باری بر دوش دیگران بودن است. گروهی از بیماران نگران از دست دادن کنترل بر خود و در نتیجه از دست رفتن آبرویشان هستند.
مراقب بیمار می‌تواند به روش‌های زیر به بیمار آرامش دهد:
- با بیمار همراهی کنید، با او حرف بزنید، فیلم ببینید، مطلب بخوانید یا فقط همراهش باشید.
- اجازه دهید بیمار ترس‌ها و نگرانی‌هایش را در مورد مردن بیان کند. این ترس می‌تواند نسبت به ترک خانواده یا دوستان باشد، برای شنیدن آماده باشید.
- نسبت به گفت‌وگو در مورد زندگی بیمار اشتیاق نشان دهید.
- اگر بیماران دارند از مسائل مشکل و پیچیده حرف می‌زنند آنها را متوقف نکنید. اکثر بیماران ترجیح می‌دهند در مباحث مربوط به مواردی که برایشان اهمیت دارند شرکت کنند.
- به بیمار بگویید که نسبت به تهیه اسناد لازم توسط او مانند تهیه وصیت‌نامه ارزش زیادی قائل هستید.
- از او بپرسید آیا کاری هست که برایش انجام دهید.
- به نیاز او برای حفظ حریم خصوصی‌اش احترام گذارید.
۴. نشانه‌های نزدیک شدن زمان مرگ چیست؟ مراقب چگونه می‌تواند آسایش بیمار را فراهم کند؟
مراقب بیمار می‌تواند براساس نشانه‌ها و علائمی، نزدیکی زمان مرگ را پیش‌بینی کند. در زیر این نشانه‌ها و توصیه‌هایی برای برخورد با آن ارائه شده است. لازم به ذکر است که همه بیماران گرفتار علائم زیر نمی‌شوند. علاوه براین، وجود یک یا چند نشانه لزوماً به معنای نزدیک شدن زمان مرگ نیست. اعضای گروه پزشکی بیمار می‌تواند اطلاعات بیش‌تری در این زمینه در اختیار مراقبین بیمار قرار دهند.
- خواب‌آلودگی، خواب زیاد و یا بدون واکنش (بر اثر بروز تغییر در سوخت‌وساز در بدن بیمار).
مراقب بیمار و خانواده او می‌توانند زمانی‌که بیمار هشیار است با او گفت‌وگو و فعالیت‌هایی را برایش برنامه‌ریزی کنند. حتی اگر بیمار پاسخ نمی‌دهد باید به‌طور مستقیم با او حرف زد.
اکثر بیماران حتی وقتی که نمی‌توانند حرف بزنند قادر به شنیدن هستند، اگر بیمار واکنش نشان ندهد، نباید او را تکان داد.
- گیج شدن نسبت به زمان و مکان و یا شناسایی عزیزان. بی‌قراری، دیدن صحنه‌ها و کسانی که وجود ندارند، کشیدن لباس یا ملحفه‌ها (تا حدودی بر اثر تغییرات در سوخت‌وساز در بدن بیمار). به آرامی زمان، تاریخ و آنها که در کنار بیمار هستند به یاد او بیاورید. اگر بیمار مشوش است، سعی در مهار او نداشته باشید، آرام باشید، آرامش‌بخش رفتار کنید. صحبت کردن آرام با بیمار می‌تواند در آگاهی دوباره بیمار به پیرامونش مؤثر باشد.
- عدم برقراری ارتباط و کناره‌گیری (بر اثر کاهش اکسیژن در مغز، کاهش فشار خون و آمادگی ذهنی برای مرگ).
با بیمار به‌طور مستقیم صحبت کنید، بگذارید بیمار متوجه حضور شما بشود، ممکن است بیمار هشیار باشد و بشنود ولی قادر به پاسخ دادن نباشد. از نظر متخصصین بسیار مفید است که به بیمار اجازه «رها شدن» بدهید.
- کاهش نیاز به غذا و مایعات و کاهش اشتها (بر اثر نیاز بدن به حفظ انرژی و کاهش توانایی آن در مصرف غذا و مایعات به‌طور مناسب).
بگذارید بیمار هر وقت می‌خواهد بخورد یا بیاشامد. خرده‌های یخ، آب و آبمیوه، در صورتی‌که بیمار قادر به فرو دادن باشد مفید است. لب و دهـان بیمار را با چیزهایی مثل گلیسیرین و پماد لب مرطوب نگاه دارید.
- عدم کنترل بر مثانه و روده (ناشی از شُل شدن عضلات در ناحیه لگن). تا حد امکان بیمار را تمیز، خشک و راحت نگاه دارید. زیر بیمار زیرانداز بیاندازید و اگر کثیف شد آن را به سرعت عوض کنید.
- ادرار تیره یا کاهش میزان ادرار (بر اثر کاهش عملکرد کلیه و یا کاهش مصرف مایعات). بهداران می‌توانند با یکی از اعضای گروه پزشکی بیمار در مورد استفاده از سوند برای جلوگیری از انسداد مجاری ادرار مشورت کنند. اعضای گروه پزشکی بیمار می‌توانند طریقه استفاده از سوند را به بهداران آموزش دهند.
- سرد شدن بدن به‌خصوص در ناحیه دستها و پاها. گاهی رنگ بدن به‌خصوص در بخش‌های زیرین کبود می‌شود. (بر اثر کاهش جریان خون)
بیمار را با پتو گرم نگه دارید، با اینکه بدن بیمار سرد است، معمولاً فرد سرما را احساس نمی‌کند. مراقبین بیمار نباید برای گرم کردن بیمـار از پتوی برقی استفـاده کنـند زیـرا ممکن است موجب سوختـگی او شود.
- صدای خرخر در هنگام تنفس، که ممکن است بلند باشد. تنفس نامنظم و سطحی؛ کاهش تعداد نفس‌ها در دقیقه، تنفس کند و تند به‌طور متناوب (بر اثر احتقان ناشی از کاهش مصرف مایعات، تجمع مواد زائد در بدن و یا کاهش جریان خون در اعضا).تش بالش بگذارید، با اینکه صدای تنفس سنگین می‌تواند برای مراقبین بیمار بسیار ناراحت‌کننده باشد ولی این صداها باعث نـاراحتی بیـمار نیست. استفاده از دستگاه اکسیژن می‌تواند برای برخی از بیماران مفید باشد. اگر بیمار قادر به فرو دادن است خرده‌های یخ می‌تواند مفید باشد. علاوه براین رطوبت ساز خنک نیز به تنفس بیمار کمک می‌کند.
برای اینکه تنفس بیمار ساده‌تر شود او را به پهلو بخوابانید و زیر سر و پش
- قرار دادن سر به‌سوی نور (بر اثر کاهش دید).
اتاق باید از نور ملایم و غیرمستقیم برخوردار باشد.
- مشکل شدید در کنترل درد (ناشی از پیشرفت بیماری)
مصرف داروهای مسکن طبق تجویز پزشک بسیار مهم است. اگر میزان ارائه شده کافی به‌نظر نمی‌رسد مراقب بیمار باید با پزشک تماس گیرد. مراقب بیمار می‌تواند به کمک گروه پزشکی از روش‌هایی مثل ماساژ یا روش‌های آرام‌سازی برای کاهش درد کمک بگیرد.
- حرکات ناخودآگاه (که میوکلونس۱ (Myoclonus) نامیده می‌شود)، تغییر در ضربان قلب، کاهش واکنش در پاها و دستها نیز از نشانه‌های نزدیک شدن مرگ است.
۵. نشانه‌های مرگ بیمار چیست؟
- توقف تنفس و ضربان قلب.
- عدم حرکت چشم یا پلک زدن وگشاد شدن مردمک‌ها، ممکن است پلک‌ها کمی باز بماند.
- رها شدن استخوان فک و باز ماندن اندک دهان.
- تخلیه محتوای مثانه و روده.
- عدم واکنش نسبت به لمس یا صحبت‌ها.
۶. چه اقداماتی باید پس از مرگ بیمار صورت گیرد؟
پس از مرگ بیمار لزومی ندارد برای انجام کارها عجله کنید. گاهی افراد خانواده یا مراقبین بیمار دوست دارند کنار بیمار بنشینند، صحبت کنند و یا دعا کنند. هنگامی‌که خانواده آمادگی پیدا کرد می‌توانند اقدامات زیر را صورت دهند:
- جسد را به پشت بخوابانید و بالشی زیرش قرار دهید، در صورت لزوم و تمایل خانواده دندان مصنوعی یا دیگر بخش‌های مصنوعی بیمار را در جای خود بگذارید.
- اگر بیمار در برنامه آسایشگاهی شرکت داشته است، از راه‌کارهای ارائه شده توسط آسایشگاه پیروی کنید. مراقب بیمار یا یکی از اعضای خانواده می‌تواند از پرستار آسایشگاه برای تأیید مرگ بیمار کمک بگیرد.
- با مقامات مورد نظر طبق قوانین محلی تماس بگیرید.
- با پزشک بیمار و مرکز مربوط به تشییع جنازه تماس بگیرید.
- هنگامی‌که خانواده بیمار آماده بودند با دیگر اعضای خانواده و دوستان و در صورت لزوم با فردی روحانی تماس بگیرید.
خانواده و دوستان بیمار را تسلی دهید.