فعالیت بدنی و سرطان: پرسش و پاسخ

فعالیت بدنی و سرطان: پرسش و پاسخ

نکات مهم فعالیت بدنی بخش مهمی از تراز انرژی می‌باشد، و محققان از واژه تراز انرژی برای توصیف نحوه تأثیر وزن بدن، رژیم غذایی، و فعالیت بدنی بر سلامتی استفاده می‌نمایند. (به پرسش‌های ۱، ۲، و ۳ مراجعه شود) شواهد قوی در دست است که فعالیت بدنی با کاهش خطر سرطان‌های روده بزرگ و پستان، و با بهبود کیفیت زندگی بیماران سرطانی مرتبط می‌باشد. شواهدی که اینک به‌دست می‌آید حاکی از آن است که فعالیت بدنی در زنده ماندن بیماران سرطانی نقش دارد (به پرسش‌های ۴، و ۵ مراجعه نمایید) در چند بررسی هم گزارش کرده‌اند بین فعالیت بدنی و کاهش خطر سرطان‌های پروستات، ریه، و لایه درونی رحم (جدار یا دیواره رحم) پیوند‌هایی وجود دارد. (به پرسش‌های ۶، ۷، و ۸ مراجعه شود)

۱. فعالیت بدنی چیست؟

فعالیت بدنی هر حرکت بدنی است که توسط ماهیچه‌های اسکلتی ایجاد می‌شود؛ چنین حرکتی به مصرف کردن انرژی منجر می‌شود. فعالیت بدنی بخشی مهم در تراز انرژی است، و تراز انرژی واژه‌ای است که برای توصیف نحوه تأثیر وزن بدن، رژیم غذایی، و فعالیت بدنی برسلامتی، از جمله بر خطر سرطان، استفاده می‌شود.

۲. فعالیت بدنی چگونه به سلامتی مربوط می‌شود؟

محققان ثابت کرده‌اند با فعالیت بدنی منظم می‌توان بهداشت را به طرق زیر بهبود بخشید:

• با کمک به کنترل وزن بدن،
• با حفظ استخوان‌ها، ماهیچه‌ها، و مفاصل سالم،
• با کاهش خطر بالا رفتن فشار خون و بروز دیابت،
• با افزایش سلامتی روانی،
• با کاهش خطر مرگ ناشی از بیماری‌های قلبی،
• با کاهش خطر مرگ زودرس (۱). ]

علاوه بر این فواید بهداشتی، اینک محققان متوجه می‌شوند که با انجام فعالیت بدنی می‌توان بر خطر سرطان تأثیر گذاشت. شواهد قانع‌کننده‌ای در دست است که فعالیت بدنی با کاهش خطر سرطان‌های روده بزرگ و پستان مرتبط می‌باشد در چند مطالعه هم پیوند‌هایی بین فعالیت بدنی وکاهش خطر سرطان‌های پروستات، ریه، و جدار یا دیواره رحم (سرطان لایه درونی رحم) گزارش شده است. با وجود این فواید بهداشتی، در بررسی‌های اخیر مشخص شده است که اکثر افراد به فعالیت بدنی منظم کافی نمی‌پردازند (۲).

بزرگسالان به چه میزان از فعالیت بدنی احتیاج دارند؟

مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها (CDC یا Centers for Disease Control and Prevention) توصیه می‌کنند که بزرگسالان «هفته ای ۵ روز یا بیش‌تر، هر روز دست کم ۳۰ دقیقه فعالیت بدنی با شدت متوسط انجام دهند» یا «هفته ای ۳ روز یا بیش‌تر، هر روز دست کم به مدت ۲۰ دقیقه، فعالیت بدنی با شدت زیاد انجام دهند.» (۱).

فعالیت بدنی چه رابطه‌ای با خطر سرطان روده بزرگ دارد؟

سرطان روده بزرگ و راست‌روده به‌طور گسترده‌تر از هر نوع سرطان دیگر در ارتباط با فعالیت بدنی بررسی شده است، به‌طوری که در دست کم ۵۰ مطالعه درباره این ارتباط بررسی صورت گرفته است. در بسیاری از مطالعاتی که در ایالات متحده و در سراسر جهان به عمل آمده، در تمام موارد مشخص شده است خطر بروز سرطان روده بزرگ در بزرگسالانی که فعالیت بدنی خود را از نظر شدت، مدت، یا دفعات (فراوانی) افزایش می‌دهند، در مقایسه با بزرگسالانی که بی‌تحرک هستند، به میزان ۳۰ تا ۴۰ درصد کاهش می‌یابد، و این کاهش ربطی به شاخص توده بدنی (BMI) آنها ندارد، و بیش‌ترین میزان کاهش خطر سرطان در بین آن بزرگسالانی صورت می‌گیرد که از همه فعال‌تر هستند (۳ – ۷). به‌نظر می‌آید این تأثیر حفاظتی در فعالیت با شدت بالا بیش‌تر از همه باشد، گرچه به دلیل تفاوت‌های موجود بین این مطالعات، که مقایسه کردن آنها را با هم مشکل می‌سازد، تعیین سطوح و مدت بهینه نرمش‌های بدنی هنوز هم مشکل است. برآورد می‌شود که ۳۰ تا ۶۰ دقیقه فعالیت بدنی روزانه با شدت متوسط تا زیاد لازم است تا از بدن در برابر سرطان روده بزرگ حفاظت شود (۶، ۷). در حال حاضر هنوز روشن نیست که آیا فعالیت بدنی بر سرطان راست‌روده، آدنوم‌ها، یا برگشت (عود) پولیپ تأثیر حفاظتی دارد (۳). به احتمال قریب به یقین، فعالیت بدنی به طرق مختلف بر بروز سرطان روده بزرگ تأثیر می‌گذارد. ممکن است فعالیت بدنی از طریق نقش خود در تراز انرژی، متابولیسم هورمون، تنظیم انسولین، و با کاهش دادن مدت زمانی که روده بزرگ در معرض مواد بالقوه سرطان‌زا قرار می‌گیرد، از بدن در برابر بروز سرطان روده بزرگ حفاظت نماید. همچنین مشخص شده است فعالیت بدنی تعدادی از فاکتور‌های التهابی و ایمنی را تغییر می‌دهد، که امکان دارد برخی از این فاکتور‌ها بر خطر سرطان روده بزرگ تأثیر نمایند.

فعالیت بدنی چگونه می‌تواند خطر سرطان پستان را کاهش دهد؟

ارتباط فعالیت بدنی با تعداد موارد بروز سرطان پستان را به‌طور گسترده‌ای بررسی نموده‌ند، و در این باره بیش از ۶۰ مطالعه در آمریکای شمالی، اروپا، آسیا و استرالیا صورت گرفته است. در اکثر این مطالعات نشان داده شده در زنانی که از نظر بدنی فعال هستند خطر بروز سرطان پستان، در مقایسه با زنان غیر فعال، کم‌تر است؛ اما میزان کاهش خطر حاصل از انجام فعالیت بدنی بسیار متغیر می‌باشد (از ۲۰ تا ۸۰ درصد است) (۶، ۷ ). گرچه اکثر شواهد موجود حاکی از آن است که با انجام فعالیت بدنی هم در دوره پیش از یائسگی و هم در دوره پس از یائسگی خطر سرطان پستان کاهش می‌یابد (۶)، ممکن است انجام فعالیت بدنی در دوران نوجوانی در سطوح بالا، و با شدت متوسط تا زیاد، بسیار محافظت‌کننده باشد. گرچه تصور می‌شود فعالیت منظم و شدید در تمام طول عمر بیش‌ترین فواید را به همراه داشته باشد، امکان دارد در زنانی که فعالیت بدنی خود را پس از یائسگی افزایش می‌دهند نیز، در مقایسه با زنان غیرفعال، خطر بروز سرطان پستان کاهش یابد. تعدادی از مطالعات به‌عمل آمده هم حاکی از آن می‌باشد که ممکن است تأثیر فعالیت فیزیکی در سطوح مختلف BMI متفاوت باشد، و در برخی از مطالعات بیش‌ترین فایده از انجام فعالیت بدنی در زنانی حاصل شده است که وزن آنها در دامنه نرمال قرار داشت (معمولاً BMI کم‌تر از ۲۵ کیلوگرم بر مربع قد بر حسب متر). از شواهد موجود مشخص می‌شود با افزایش فراوانی و مدت انجام فعالیت بدنی، خطر سرطان پستان کاهش می‌یابد. اکثر مطالعات حاکی از آن است که فعالیت بدنی با شدت متوسط تا زیاد به مدت ۳۰ تا ۶۰ دقیقه در روز با کاهش خطر سرطان پستان مرتبط می‌باشد (۴، ۶). محققان چند مکانیسم را پیشنهاد نموده‌اند که ممکن است رابطه بین فعالیت بدنی و بروز سرطان پستان را توضیح دهند. امکان دارد با انجام فعالیت بدنی سطح هورمون، مخصوصاً پس از یائسگی، پایین آمده و از تولید تومور جلوگیری شود، سطح انسولین و فاکتور رشد شبیه انسولین (IGF-1 ) کم‌تر شده و واکنش ایمنی بهبود یابد، و به حفظ وزن بدن کمک شود تا از بالا بودن توده بدنی و چربی مازاد بدن اجتناب شود (۷).

چگونه امکان دارد فعالیت بدنی خطر سرطان لایه داخلی رحم را کاهش دهد؟

در تقریباً ۲۰ مطالعه، نقش فعالیت بدنی بر خطر سرطان لایه داخلی رحم بررسی شده است. نتایج حاصله حاکی از آن است که بین فعالیت بدنی و موارد بروز سرطان لایه داخلی رحم رابطه معکوسی وجود دارد. این مطالعات حاکی از آن است که خطر سرطان لایه داخلی رحم در زنانی که از نظر بدنی فعال هستند به میزان ۲۰ تا ۴۰ درصد کاهش می‌یابد (۶)، و بیش‌ترین میزان کاهش خطر در زنانی صورت می‌گیرد که سطح فعالیت بدنی در آنها از همه بیش‌تر است. به‌نظر نمی‌آید که این خطر بر حسب سن تغییر نماید (۴). تصور می‌شود تغییر در توده بدنی و تغییرات در سطوح و مکانیسم هورمون‌های جنسی، مانند استروژن، مکانیسم‌های اصلی باشند که رابطه بین فعالیت بدنی و سرطان لایه داخلی رحم را توضیح می‌دهند. اما کم‌تر از نیمی از مطالعاتی که در این زمینه به عمل آمده است با تأثیر بالقوه مصرف هورمون پس از یائسگی هم، که امکان دارد خطر سرطان لایه داخلی رحم را افزایش دهد، تطبیق یافته‌اند. در تعداد معدودی از مطالعات، این مسئله بررسی شده است که آیا تأثیر فعالیت بدنی مطابق وزن بدن زنان تغییر می‌کند، ولی نتایج به‌دست آمده متناقض بوده است.

چگونه امکان دارد فعالیت بدنی خطر سرطان ریه را کاهش دهد؟

در دست کم ۲۱ مطالعه تأثیر فعالیت بدنی بر خطر سرطان ریه بررسی شده است. در کل، این مطالعات حاکی از آن است که بین فعالیت بدنی و خطر سرطان ریه رابطه معکوسی وجود دارد، و در افرادی که از نظر بدنی از همه فعال‌تر هستند این خطر به میزان تقریباً ۲۰ درصد کاهش می‌یابد (۴، ۶). در تحلیل تعداد زیادی از مطالعاتی که صورت گرفته است، شواهدی به‌دست آمد که با انجام سطوح بالاتر فعالیت بدنی خطر سرطان ریه کاهش می‌یابد، ولی توجیه کامل تأثیر احتمالی کشیدن سیگار و سیگارت یا بیماری‌های تنفسی میسر نشد (۶، ۱۰).رابطه بین فعالیت بدنی و خطر سرطان ریه در زنان کم‌تر روشن است تا در مردان.اما تفسیر نتایج حاصل از بسیاری از این مطالعات مشکل است، زیرا امکان دارد در افرادی که سیگار یا سیگارت می‌کشند و می‌توانند به انجام فعالیت‌های بدنی بپردازند کارکرد ریه بسیار بهتر باشد. محققان این فرضیه را عنوان کرده‌اند که شاید بهبود کارکرد ریه و گردش و مبادله گازها در ریه افراد فعال، در مقایسه با اشخاص غیرفعال، رابطه احتمالی بین سرطان ریه و کاهش فعالیت بدنی را توضیح دهد.

آیا با انجام فعالیت بدنی خطر سرطان پروستات کاهش می‌یابد؟

یافته‌های تحقیقاتی درباره تأثیر فعالیت بدنی بر سرطان پروستات، که از دست کم ۳۶ مطالعه به‌دست آمده که در آمریکای شمالی، اروپا و آسیا انجام شده‌اند، از تناقض بیش‌تری برخوردار است. در کل، در تحقیقات همه‌گیرشناسی، شواهدی به‌دست نیامد که بین فعالیت بدنی و سرطان پروستات رابطه معکوسی وجود دارد (۴،۷‌). گرچه امکان دارد در مردانی که از نظر بدنی فعال هستند خطر بروز سرطان پروستات کم‌تر باشد، مکانیسم‌های بالقوه بیولوژیکی که بتوانند این رابطه را توضیح دهند مشخص نمی‌باشند، ولی امکان دارد این مکانیسم‌ها با تغییرات در هورمون‌ها، تراز انرژی، فاکتور‌های رشدی شبیه انسولین، ایمنی، و مکانیسم‌های دفاعی آنتی اکسیدانی مرتبط باشند (۷). مطالعه‌ای که اخیراً صورت گرفته حاکی از آن است که امکان دارد با انجام فعالیت شدید بدنی بتوان سرعت پیشرفت سرطان پروستات را در مردان ۶۵ ساله و مسن‌تر کاهش داد (۹).

چگونه امکان دارد انجام فعالیت بدنی بر زنده ماندن بیماران سرطانی تأثیر نماید؟

در تحقیقات به عمل آمده مشخص شده است که امکان دارد فعالیت بدنی، که پس از تشخیص ابتلا به سرطان صورت گیرد، در بهبود کیفیت زندگی، کاهش خستگی مفرط (۷)، وکمک به تراز انرژی مفید واقع شود. هم کاهش فعالیت بدنی و هم عوارض جانبی درمان را به افزایش وزنی که پس از تشخیص سرطان پستان صورت گیرد ربط داده‌اند. در یک بررسی مشخص شد در زنانی که پس از تشخیص ابتلا به سرطان پستان فعالیت بدنی متوسطی انجام می‌دادند (‌معادل پیاده روی با سرعت متوسط به میزان ۳ تا ۵ ساعت در هفته)، نرخ زنده ماندن، در مقایسه با زنانی که کم تحرک‌تر بودند، بیش‌تر است. این فایده انجام فعالیت بدنی مخصوصاً در زنانی چشمگیر‌تر بود که تومورهای پاسخ‌دهنده (واکنش‌کننده) به هورمون داشتند (۸). در یک مطالعه دیگر مشخص شد برنامه انجام فعالیت بدنی در منزل بر سلامتی و بهداشت روانی زنانی تأثیر مفید دارد که قبلاً بی‌تحرک بودند، و درمان مربوط به مرحله اولیه تا مرحله دوم سرطان پستان در آنها به پایان رسیده است. ممکن است افزایش فعالیت بدنی بر سطح انسولین و لپتین تأثیر گذارد، و بر پیشرفت سرطان پستان تأثیر نماید. گرچه چند مطالعه نویدبخش صورت گرفته است، هنوز خیلی زود است که بتوان درباره فعالیت بدنی و زنده ماندن بیماران مبتلا به سرطان پستان نتیجه‌گیری‌های مطمئنی انجام داد (۸).

دو مطالعه دیگر حاکی از آن است که، پس از تشخیص سرطان روده بزرگ، بین فعالیت بدنی و زنده ماندن (بیماران مبتلا به این سرطان) رابطه محافظت‌کننده‌ای وجود دارد. محققان در دو مطالعه مشاهده‌ای رابطه بین سطوح فعالیت بدنی را هم قبل و هم بعد از تشخیص سرطان روده بزرگ بررسی نمودند. گرچه سطوح فعالیت بدنی قبل از تشخیص این بیماری با نرخ زنده ماندن بیماران رابطه‌ای نداشت، در شرکت‌کنندگانی که پس از تشخیص بیماری فعالیت بدنی بیش‌تری انجام می‌دادند احتمال برگشت (عود) بیماری کم‌تر بود و نرخ زنده ماندن آنها افزایش می‌یافت (۱۱). گرچه این مطالعات حاکی از آن است که فعالیت بدنی تأثیرات حفاظتی دارد، باید تحقیقات بیش‌تری صورت گیرد تا مشخص شود برخوردار شدن از این فوائد مستلزم انجام چه سطحی از فعالیت بدنی است.

منابع انتخابی

(۱) National Center for Chronic Disease Prevention and Health Promotion, Centers for Disease

Control and Prevention. Physical Activity and Health: A Report to the Surgeon General, 1996.

(۲) National Center for Chronic Disease Prevention and Health Promotion, Centers for Disease

Control and Prevention. Physical Activity and Good Nutrition: Essential Elements to Prevent

Chronic Diseases and Obesity, 2003.

(۳) Slattery, ML. Physical activity and colorectal cancer. Sports Medicine 2004; 34 (4): 239-252.

(۴) HARC Handbooks of Cancer Prevention, Volume 6: Weight Control and Physical Activity, 2002.

(۵) Ballard-Barbash R, Friedenreich C, Slattery M, Thune I. Obesity and Body Composition. In:

Schottenfeld, D and Fraumeni JF, editors. Cancer Epidemiology and Prevention. 3rd ed. New York:

Oxford University Press, 2006.

(۶) Lee I and Oguma Y. Physical Activity. In: Schottenfeld, D and Fraumeni JF, editors. Cancer

Epidemiology and Prevention. 3rd ed. New York: Oxford University Press, 2006.

(۷) McTiernan A, editor. Cancer Prevention and Management through Exercise and Weight Control.

Boca Raton: Taylor & Francis Group, LLC, 2006.

(۸) Holmes MD, Chen WY , Feskanich D, Kroenke CH, Colditz GA. Physical Activity and Survival after

Breast Cancer Diagnosis. Journal of the American Medical Association. 2005; 293: 2479 -2486.

(۹) Giovannucci EL, Lieu Y, Leitzmann MF, Stampfer MJ, Willett WC. A Prospective Study of Physical

activity and incident and fatal prostate cancer. Archives of Internal Medicine. 2005; 165: 1005-

۱۰۱۰.

(۱۰) Tardon A, Lee WJ, Delgado-Rodriguez M, Dosemeci M, Albanes D, Hoover R, Blair A. Leisure-time

physical activity and lung cancer: a meta-analysis. Cancer Causes and Control. 2005; 16: 389-397.

(۱۱) Meyerhardt JA, Gionannucci EL, Holmes MD, Chan AT, Chan JA, Colditz GA, Fuchs CS. Physical

activity and survival after colorectal cancer diagnosis. Journal of Clinical Oncology.2006; 24

(۲۲):۳۵۲۷-۳۴