غربالگری سرطان کولورکتال

غربالگری سرطان کولورکتال

غربالگری چیست؟

غربالگری جست‌وجویی است برای سرطان، قبل از اینکه شخص علائمی داشته باشد. این کار می‌تواند به تشخیص سرطان در مراحل ابتدایی کمک کند. وقتی که بافت غیر طبیعی یا سرطان، زود تشخیص داده شود احتمال درمان آن آسان‌تر خواهد بود.

دانشمندان می‌کوشند بفهمند که چه کسانی بیش‌تر احتمال دارد که به انواع مشخصی از سرطان مبتلا شوند، همچنین کارهایی که ما انجام می‌دهیم و اشیای اطراف ما را برای شناخت سرطان‌زایی آنها مورد مطالعه قرار می‌دهند. این اطلاعات به پزشکان کمک می‌کند تا توصیه کنند چهکسانی باید برای سرطان غربالگری شوند، چه نوع آزمایش‌های غربالگری باید انجام شود و هر چند وقت یک بار این آزمایش‌ها را باید انجام داد.

یادآوری این نکته مهم است که اگر پزشک یک آزمایش غربالگری را توصیه می‌کند، لزوماً به این معنی نیست که شما مبتلا به سرطان هستید. اتفاقاً وقتی به شما می‌گویند که آزمایش غربالگری را انجام دهید که شما هیچ علامتی از سرطان ندارید. ممکن است آزمایش‌های غربالگری با روال منظمی تکرار شوند.

اگر نتیجۀ یک آزمایش غربالگری غیرطبیعی باشد، ممکن است برای مشخص شدن اینکه آیا شما سرطان دارید یا نه، لازم باشد آزمایش‌های بیش‌تری انجام دهید. به این آزمایش‌ها، آزمایش‌های تشخیصی می‌گویند.

کلیاتی دربارۀ سرطان کولورکتال

نکات کلیدی این بخش سرطان کولورکتال بیماری‌ایست که در آن سلول‌های بدخیم (سرطانی) در بافت‌های کولون یا رکتوم تشکیل می‌شوند. سرطان کولورکتال دومین علت شایع مرگ در اثر سرطان در آمریکا است. سن و سابقۀ پزشکی فرد می‌تواند روی میزان خطر ابتلا به سرطان کولون اثر بگذارد.

سرطان کولورکتال بیماری‌ایست که در آن سلول‌های بدخیم (سرطانی) در بافت‌های کولون یا رکتوم تشکیل می‌شوند.

کولون و رکتوم بخش‌هایی از دستگاه گوارش بدن انسان هستند. دستگاه گوارش مواد غذایی مفید (ویتامین‌ها، مواد معدنی، کربوهیدرات‌ها، چربی‌ها، پروتئین‌ها و آب) را از غذا می‌گیرند و با پردازش آنها به خروج مواد زائد از بدن کمک می‌کنند. دستگاه گوارش شامل دهان، گلو، مری، معده، رودۀ بزرگ و رودۀ کوچک است. حدود ۵/۱ تا ۲ متر اول رودۀ بزرگ کولون نام دارد. حدود ۱۵ سانتی‌متر آخر هم رکتوم و مجرای آنال (مقعدی) است. مجرای مقعدی به مقعد ختم می‌شود (جایی که رودۀ بزرگ به خارج از بدن باز می‌شود).

سرطانی که از کولون آغاز شود سرطان کولون و سرطانی که از رکتوم آغاز شود سرطان رکتوم نامیده می‌شود. سرطانی که در هرکدام از این اندام‌ها آغاز شود به نام سرطان کولورکتال هم شناخته می‌شود.

برای آگاهی بیش‌تر خلاصۀ PDQ را دربارۀ سرطان کولورکتال ببینید:

• پیشگیری سرطان کولورکتال
• درمان سرطان کولون
• درمان سرطان رکتوم
• ژنتیک سرطان کولورکتال

سرطان کولورکتال دومین علت شایع مرگ ناشی از سرطان در آمریکا است.

در بین سال‌های (۱۹۹۹-۱۹۹۵)، تعداد کسانی که سرطان کولورکتال آنها تشخیص داده شد ثابت بود، اما تعداد آنها که در اثر سرطان کولورکتال فوت کردند کاهش پیدا کرد. سرطان کولورکتال در مردان بیش‌تر از زنان بروز می‌کند.

سن و سابقۀ پزشکی فرد می‌تواند روی خطر ابتلا به سرطان کولون اثر بگذارند.

هر چیزی که احتمال ابتلای شخص به یک بیماری را زیاد کند عامل خطرزا نامیده می‌شود.

عوامل خطرزای سرطان کولورکتال عبارتند از:

• سن بالای ۵۰ سال.
• وجود هریک از موارد زیر در سابقۀ شخصی فرد:
• سرطان کولورکتال.
• وجود پولیپ در کولون و رکتوم.
• سرطانِ تخمدان، آندومتر (رحم) و سرطان پستان.
• کولیتِ اولسراتیو یا بیماری کولون.
• داشتن پدر و مادر، برادر، خواهر، یا بچه‌ای که مبتلا به سرطان یا پولیپ کولورکتال باشد.
• داشتن بیماری‌های ارثیِ خاص مانند پولیپوزِِِ آدنومتوزِِ خانوادگی FAP (Familial Adenomatous Polyposis) و سرطان کولون غیرپولیپوئیدیِ ارثی (HNPCC; Lynch Syndrome).

غربالگری سرطان کولورکتال

نکات کلیدی این بخش آزمایش‌هایی برای غربالگری انواع مختلف سرطان استفاده می‌شوند. مطالعات نشان می‌دهد که غربالگری سرطان کولورکتال به کاهش مرگ بر اثر این بیماری کمک می‌کند. معمولاً برای غربالگری سرطان کولورکتال از پنج آزمایش استفاده می‌شود: آزمایش خون مخفی در مدفوع. سیگموئیدوسکوپی. تنقیۀ باریم. کولونوسکوپی. معاینۀ انگشتی رکتوم. آزمایش‌های غربالگری جدید در پژوهش‌های بالینی مورد مطالعه هستند. کولونوسکوپی مجازی. آزمایش مدفوع DNA.

آزمایش‌هایی برای غربالگری انواع مختلف سرطان استفاده می‌شوند.

بعضی از آزمایش‌های غربالگری به این علت استفاده می‌شوند که ثابت شده به پیدا کردن سرطان در مراحل ابتدایی و در نتیجه کاهش مرگ در اثر این بیماری کمک می‌کنند. آزمایش‌های دیگر هم به این علت که سرطان را در بعضی افراد تشخیص می‌دهند استفاده می‌شوند. با این‌حالدر پژوهش‌های بالینی ثابت نشده که استفاده از این آزمایش‌ها میزان مرگ در اثر سرطان را کاهش می‌دهد. دانشمندان در حال مطالعه برای پیدا کردن آزمایش‌های غربالگری با کم‌ترین خطر و بیش‌ترین مزایا هستند. هدف پژوهش ملی غربالگری سرطان این است که نشان دهد آیاتشخیص زودِ هنگام (تشخیص سرطان قبل از بروز علائم) احتمال مرگ در اثر سرطانرا کم می‌کند یا نه. در مورد بعضی از انواع سرطان، تشخیص و درمان آن در مرحلۀ اولیه باعث افزایش احتمال بهبودی می‌شود.

پژوهش‌های بالینی‌ای که روش‌های غربالگری سرطان را مطالعه می‌کنند در بسیاری از نقاط ایالات متحده انجام می‌شوند. اطلاعات دربارۀ پژوهش‌های بالینیِ در حال انجام در پایگاه انستیتو ملی سرطان (NCI) موجود است.

مطالعات نشان می‌دهد که غربالگری سرطان کولورکتال به کاهش میزان مرگ در اثر بیماری کمک می‌کند.

معمولاً برای غربالگری سرطان کولورکتال از پنج آزمایش استفاده می‌شود.

آزمایش خون مخفی مدفوع

آزمایش خون مخفیِ مدفوع آزمایشی برای بررسیِ مدفوع از نظر خونی است که فقط به‌وسیلۀ میکروسکوپ دیده می‌شود. نمونه‌های کوچک مدفوع را روی برگه‌های مخصوص قرار می‌دهند و آن را برای آزمایش به پزشک یا آزمایشگاه می‌دهند. خون در مدفوع ممکن است نشانۀ پولیپ‌ها یا سرطان باشد.

سیگموئیدوسکوپی

سیگموئیدوسکوپی روشی است برای بررسیِ داخل رکتوم و کولون سیگموئید (Sigmoid) (تحتانی) از نظر پولیپ، مناطق غیرطبیعی، یا سرطان. سیگموئیدوسکوپ (Sigmoidscope) را از طریق رکتوم داخل کولون سیگموئید می‌گذارند.

سیگموئیدوسکوپ یک وسیلۀ باریک شبیه لوله است که دارای نور و لنز برای دیدن است. و نیز ابزاری هم برای خارج کردن پولیپ‌ها و نمونه‌های بافتی دارد. این پولیپ‌ها و نمونه‌ها از نظر نشانه‌های سرطان زیر میکروسکوپ بررسی می‌شوند. گاهی برای غربالگری سرطان

کولورکتال، سیگموئیدوسکوپی و معاینۀ انگشتی رکتوم با هم انجام می‌شوند.

تنقیۀ باریم

تنقیۀ باریم یک سری تصویر اشعۀ ایکس X از دستگاه گوارش تحتانی است. مایعی که دارای باریم (مادۀ نقره‌ای/سفید متالیک) است به داخل رکتوم ریخته می‌شود. باریم، دستگاه گوارش تحتانی را می‌پوشاند و عکس‌های اشعۀ ایکسX گرفته می‌شوند. به این روش، سری دستگاه گوارش تحتانی هم می‌گویند (lower GI series).

کولونوسکوپی

کولونوسکوپی روشی برای دیدن داخل رکتوم و کولون، پولیپ‌ها، مناطق غیرعادی و سرطانی است. کولونوسکوپ از راه رکتوم به داخل کولون گذاشته می‌شود. کولونوسکوپ ابزارِ لوله مانند باریک و دارای روشنایی و لنز برای دیدن است. ممکن است ابزاری هم برای خارج کردن پولیپ‌ها و نمونه‌های بافتی داشته باشد. این پولیپ‌ها و نمونه‌ها از نظر نشانه‌های سرطان زیر میکروسکوپ بررسی می‌شوند.

معاینۀ انگشتی رکتوم

معاینۀ انگشتی رکتوم (DRE) یک نوع آزمایش رکتوم است. پزشک یا پرستار، انگشت خود را داخل قسمتِ پایینی رکتوم قرار می‌دهد تا برجستگی‌ها یا هر چیز غیرطبیعی دیگر را مورد معاینه قرار دهد.

آزمایش‌های غربالگری جدید در پژوهش‌های بالینی بررسی می‌شوند.

کولونوسکوپی مجازی

کولونوسکوپی مجازی روشی است که در آن از یک رشتۀ تصاویر اشعۀ ایکس X به نام CT توموگرافی کامپیوتری (computed tomography) برای گرفتن تصاویری از کولون استفاده می‌کنند. کامپیوتر تصاویر را در کنار هم قرار می‌دهد تا عکس‌های دقیقی ایجاد کند که ممکن است پولیپ‌ها و هر چیز دیگری را که در سطح داخلیِ کولون، غیرطبیعی به‌نظر می‌رسند، نشان دهد. این آزمایش به نام کولونوگرافی یا CT کولونوگرافی نیز شناخته می‌شود. پژوهش‌های بالینی، کولونوسکوپی مجازی را با آزمایش‌هایمتعارف غربالگری سرطان کولورکتال مقایسه می‌کنند. پژوهش‌های بالینیِ دیگری در حال بررسی این مسئله هستند که آیا بجای استفاده از مسهل‌ها برای تمییز کردن کولون، نوشیدن یک مادۀ حاجب که مدفوع را بپوشاند، پولیپ‌ها را به وضوح نشان می‌دهد یا نه.

آزمایش مدفوع DNA

این آزمایش DNA سلول‌های مدفوع را از نظر تغییرات ژنتیک که ممکن است نشانه‌ای از سرطان کولورکتال باشند بررسی می‌کند. پژوهش‌های غربالگری بالینی در بسیاری از نقاط دنیا انجام می‌شوند. اطلاعات دربارۀ پژوهش‌های بالینی در پایگاه انستیتوی ملی سرطان NCI موجود است.

خطرهای غربالگری سرطان کولورکتال

نکات کلیدی در این بخش آزمایش‌های غربالگری خطرهایی دارد. خطرات آزمایش‌های غربالگری سرطان کولورکتال شامل موارد زیر است: ممکن است به کولون آسیب برسد. ممکن است نتایج منفی کاذب به‌وجود بیاید. ممکن است نتایج مثبت کاذب به‌وجود بیاید.

آزمایش‌های غربالگری خطرهایی دارد.

تصمیم در مورد آزمایش‌های غربالگری معمولاً دشوار است. همۀ انواع آزمایش‌های غربالگری مفید نیستند و بیش‌تر آنها خطراتی دارند. می‌توانید قبل از انجام هر گونه آزمایش غربالگری، با پزشک خود دربارۀ آن مشورت کنید. مهم است که دربارۀ خطرات آزمایش و اینکه آیا امکان مرگ در اثر سرطان را کاهش می‌دهد، قبلاً اطلاعاتی کسب کنید.

خطرهای آزمایش‌های غربالگری سرطان کولورکتال شامل موارد زیر است:

• ممکن است به کولون آسیب برسد.

ممکن است در اثر سیگموئیدوسکوپی، کولونوسکوپی، یا برداشتن پولیپ‌هایی که توسط غربالگری پیدا شده‌اند، عفونت یا پارگی لایۀ پوشانندۀ کولون ایجاد شود.

• ممکن است نتایج منفی کاذب به‌وجود بیاید.

ممکن است با آنکه سرطان کولورکتال وجود دارد، نتایج آزمایش‌های غربالگری، طبیعی به‌نظر برسند. در این‌صورت شخصی که نتیجۀ آزمایش منفی کاذب دریافت می‌کند، با آنکه مبتلا به سرطان است درمان خود را رها کند و یا آن را به تأخیر بیاندازد.

• ممکن است نتایج مثبت کاذب به‌وجود بیاید.

ممکن است با آنکه سرطانی وجود ندارد، نتایج آزمایش‌های غربالگری غیرطبیعی به‌نظر برسند. یک نتیجۀ آزمایش مثبت کاذب (نتیجه‌ای که نشان دهد سرطان وجود دارد، در حالی‌که در واقعیت وجود ندارد) می‌تواند اضطراب ایجاد کند و معمولاً آزمایش‌های دیگری (مانند نمونه‌برداری) که آنها هم خطر دارند را به دنبال دارد.

پزشک می‌تواند دربارۀ خطر ابتلای فرد به سرطان کولورکتال و نیاز او به آزمایش غربالگری، وی را راهنمایی کند.