غربالگری سرطان پروستات

غربالگری سرطان پروستات

غربالگری چیست؟

غربالگری، جست‌وجوی سرطان، پیش از وجود و بروز هرگونه علامتی است. این کار به یافتن سرطان در مرحلۀ اولیه کمک می‌کند. اگر بافت غیرعادی یا سرطان، خیلی زود یافت شود، درمان آن آسان‌تر خواهد بود. تا زمان ظهور علائم، سرطان ممکن است خیلی پیشرفته شده باشد.

دانشمندان در حال تلاش برای درک بهتر این نکته‌اند که چه کسانی احتمالاً به انواع خاصی از سرطان مبتلا می‌شوند. آنها همچنین، کارها و فضای اطراف ما را مطالعه می‌کنند تا دریابند که آیا آنها موجب سرطان می‌شوند. این اطلاعات به پزشکان کمک می‌کند تا توصیه کنند که چه کسی باید برای سرطان غربالگری شود، از چه پژوهش‌های غربالگری باید استفاده کرد و چند به چند وقت، باید این پژوهش را انجام داد.

به ‌خاطر داشتن این نکته مهم است که اگر پزشک پژوهش غربالگری را توصیه می‌کند، الزاماً گمان نمی‌کند که شما سرطان دارید. پژوهش‌های غربالگری هنگامی تجویز می‌شوند که شما هیچ علامتی از سرطان ندارید. پژوهش‌های غربالگری را معمولاً بر مبنای یک قاعدۀ منظم، تکرارمی‌کنند.

اگر نتیجۀ پژوهش غربالگری غیرعادی است، شما به آزمایش‌های بیش‌تری برای یافتن سرطان نیاز دارید. به این آزمایش‌ها، آزمایش‌های تشخیصی می‌گویند.

برای اطلاعات در مورد پیشگیری، تشخیص و درمان سرطان پروستات به این خلاصه‌های PDQ مراجعه کنید:

• پیشگیری از سرطان پروستات
• درمان سرطان پروستات
• اطلاعات عمومی دربارۀ سرطان پروستات

نکته‌های کلیدی این بخش

• سرطان پروستات بیماریی است که طی آن، سلول‌های بدخیم (سرطانی) در بافت‌های پروستات تشکیل می‌شوند.
• سرطان پروستات با بیش از ۳۰۰۰ مورد جدید سالیانه هشتمین سرطان شایع در بین مردان در ایران است.
• سن، نژاد و پیشینه خانوادگی بر خطر پیشرفت سرطان پروستات تأثیر می‌گذارند.
• سرطان پروستات بیماریی است که طی آن سلول‌های بدخیم (سرطانی) در بافت‌های پروستات تشکیل می‌شوند.

پروستات غده‌ای در دستگاه تناسلی مردان است که دقیقاً زیر مثانه (اندامی که ادرار را جمع‌آوری و دفع می‌کند) و جلوی راست‌روده (پایین‌ترین قسمت روده) قرار دارد. پروستات تقریباً به اندازۀ یک گردو است و قسمتی از پیشابراه را احاطه می‌کند. (لوله تخلیه ادرار از مثانه). غدۀ پروستات مایعی تولید می‌کند که قسمتی از مایع منی را تشکیل می‌دهد.

معمولاً هرچه سن مرد بالاتر می‌رود، پروستات بزرگ‌تر می‌شود. پروستات بزرگ گاهی جریان ادرار از مثانه را مسدود و مشکلاتی برای عملکرد جنسی ایجاد می‌کند. به این وضعیت هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات می‌گویند
(BPH (Benign Prostatic Hyperplasia ، و اگرچه سرطان نیست، ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد. علائم هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات یا مشکلات دیگر در پروستات، شبیه علائم سرطان پروستات است.

پروستات طبیعی جریان ادرار از مثانه را مسدود نمی‌کند. پروستات بزرگ‌شده بر مثانه و پیشابراه فشار می‌آورد و موجب مسدودشدن جریان ادرار می‌شود.

سرطان پروستات با بیش از ۳۰۰۰ مورد جدید سالیانه هشتمین سرطان شایع در بین مردان در ایران است.

سرطان پروستات، به‌طور عمده، در مردان مسن اتفاق می‌افتد. اگرچه شمار مردان مبتلا به سرطان پروستات زیاد است، اما اکثر مردانی که این بیماری در آنها تشخیص داده شده است، از این سرطان نمی‌میرند. اما در مردان سیاه‌پوست، سرطان پروستات معمولاً پیشرفته‌تر است و احتمال مرگ ناشی از این بیماری در آنها، نسبت به مردان سفیدپوست، بیش‌تر است.

سن، نژاد و پیشینۀ خانوادگی سرطان پروستات بر خطر پیشرفت سرطان پروستات تأثیرگذاراست.

به هرچه امکان پیشرفت بیماری را در فرد افزایش می‌دهد، عامل خطرزا می‌گویند. عوامل خطرزای سرطان پروستات شامل این موارد است:

• سن بالای ۵۰ سال.
• سیاه‌پوست بودن.
• داشتن برادر، پسر یا پدر با پیشینۀ ابتلا به سرطان پروستات.
• مصرف غذای پرچرب یا نوشیدن مشروبات الکی.
• غربالگری سرطان پروستات

نکته‌های کلیدی این بخش

• معمولاً از آزمایشات مختلف برای غربالگری انواع سرطان استفاده می‌شود.
• هیچ پژوهش غربالگری متعارف یا استانداردی برای سرطان پروستات وجود ندارد.
  آزمایش‌هایی که برای کشف (یافتن) سرطان پروستات به‌کار می‌روند، به این شرح است:
• معاینۀ انگشتی راست روده
• آزمایش آنتی‌ژن ویژۀ پروستات
  آزمایش‌هایی که در غربالگری انواع مختلف سرطان به‌کار می‌رود:

برخی آزمایش‌های غربالگری از این‌رو استفاده می‌شوند که به‌نظر می‌رسد هم در یافتن سرطان‌های اولیه، هم در کاهش احتمال مرگ‌ومیر ناشی از این سرطان‌ها، مؤثرند. علت استفاده از سایر پژوهش‌ها این است که این پژوهش‌ها سرطان را در برخی از افراد شناسایی می‌کنند اما در پژوهش‌های بالینی ثابت نشده‌است که استفاده از این آزمون‌ها خطر مرگ ناشی از سرطان را کاهش می‌دهد.

دانشمندان پژوهش‌های غربالگری را، برای کشف انواع با کم‌ترین خطر و بیش‌ترین منفعت، بررسی می‌کنند. هدف پژوهش‌های غربالگری سرطان همچنین، برای نشان دادن این است که آیا کشف زودهنگام سرطان (یافتن سرطان پیش از بروز علائم) احتمال مرگ ناشی از بیماری را کاهش می‌دهد یا نه. برای برخی از انواع سرطان، یافتن و درمان بیماری در مراحل اولیه به امکان بهبودی بیش‌تری منجر می‌شود.

هیچ پژوهش غربالگری متعارف یا استانداردی برای سرطان پروستات وجود ندارد.

پژوهش‌های غربالگری سرطان پروستات در دست بررسی‌اند و پژوهش‌های بالینی غربالگری در بسیاری از بخش‌های دنیا انجام می‌شود. اطلاعات در مورد پژوهش‌های بالینی در حال انجام در موسسه تحقیقات، آموزش و پیشگیری سرطان (www.ncii.ir) قابل دسترسی است.

پژوهش‌های در دست بررسی برای کشف سرطان پروستات، شامل این موارد است:

معاینه انگشتی راست‌روده

معاینه انگشتی راست‌روده (DRE (Digital Rectal Examination یک آزمایش از راست‌روده است. پزشک یا پرستار دستکش می‌پوشد و انگشت چرب شده‌اش را، برای لمس توده‌ها یا هر مورد غیرعادی دیگر وارد پایین‌ترین قسمت راست‌روده می‌کند.

آزمایش آنتی‌ژن ویژۀ پروستات (PSA)

آزمایش آنتی‌ژن ویژۀ پروستات (PSA)، آزمایشی است که سطح PSA را در خون اندازه‌گیری می‌کند. PSA ماده‌ای است که توسط پروستات ساخته می‌شود و به میزان افزایش یافته‌ای در خون مردان مبتلا به سرطان پروستات یافت می‌شود. سطح PSA همچنین، در مردانی که عفونت یا التهاب پروستات یا هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات دارند، بالاست. (BPH؛ پروستات بزرگ شده اما غیرسرطانی).

دانشمندان در حال بررسی ترکیبی از آزمایش PSA و معاینه انگشتی راست‌روده، به‌عنوان روشی برای دستیابی به نتایجی از پژوهش غربالگری هستند.

مشکلات غربالگری سرطان پروستات

نکته‌های کلیدی این بخش

• آزمایش‌های غربالگری خطرهایی در بر دارند.
• مشکلات غربالگری سرطان پروستات شامل این موارد است:
• یافتن سرطان پروستات لزوماً سلامتی را بهبود نمی‌بخشد یا به زندگی طولانی‌تر یک مرد کمک نمی‌کند.
• آزمایش‌های پیگیری، مثل نمونه‌برداری ممکن است برای تشخیص سرطان انجام ‌شود.
• ممکن است نتایج آزمایش منفی کاذب باشد.
• ممکن است نتایج آزمایش مثبت کاذب باشد.
• پژوهش‌های غربالگری خطرهایی دارند.

تصمیم‌گیری در مورد پژوهش‌های غربالگری دشوار است. همۀ پژوهش‌های غربالگری مفید نیستند و اکثراً، خطرهایی دربر دارند. پیش از هرآزمایش غربالگری، شاید شما بخواهید در مورد آزمایش، با پزشک مشورت کنید. شناخت خطرهای آزمایش و همچنین، آگاهی از اثبات یا عدم اثبات اثر آن بر کاهش خطر مرگ ناشی از سرطان، اهمیت دارد.

مشکلات غربالگری سرطان پروستات شامل این موارد است:

یافتن سرطان پروستات لزوماً سلامتی را بهبود نمی‌بخشد یا به طولانی‌تر شدن زندگی یک مرد کمک نمی‌کند.

اگر شما سرطانی دارید که قبلاً، به خارج از پروستات یا به سایر نقاط بدن شما منتشر شده است، غربالگری سلامتی شما را بهبود نمی‌بخشد یا به زندگی طولانی‌تر شما کمک نمی‌کند.

برخی سرطان‌ها هیچ علامتی ندارند یا زندگی را تهدید نمی‌کنند، اما اگر در پژوهش غربالگری کشف شوند، احتمالاً درمان می‌شوند. مشخص نشده ‌است که آیا درمان این سرطان‌ها، نسبت به زمانی که درمان نمی‌شوند، به طولانی‌تر شدن زندگی شما کمک می‌کند علاوه بر این درمان‌های سرطان ممکن است عوارض جانبی وخیمی در پی داشته باشند.

آزمایش‌های پیگیری، مثل نمونه‌برداری، برای تشخیص سرطان انجام می‌شود.

اگر آزمایش PSA بالاتر از حد نرمال بود، یک نمونه‌برداری از پروستات انجام می‌شود. مشکلاتی نظیر تب، درد، خون در ادرار یا منی و عفونت مجاری ادرار، در اثر نمونه‌برداری ایجاد می‌شود.

حتی اگر نمونه‌برداری نشان دهد که بیمار به سرطان پروستات مبتلا نیست، بعید نیست بیمار نگران پیشرفت سرطان پروستات در آینده شود.

نتایج آزمایش به‌صورت منفی کاذب باشد.

حتی اگر سرطان پروستات وجود داشته باشد، نتایج آزمایش غربالگری گاهی به ظاهر، نرمال است. مردی که نتیجه پژوهشش منفی کاذب باشد (آزمایشی که نشان می‌دهد سرطان وجود ندارد، درحالی‌که در واقع وجود دارد) ممکن است حتی اگر علامتی داشته باشد، اقدام به درمان پزشکی را به تأخیر بیندازد.

نتایج آزمایش مثبت کاذب باشد.

این احتمال وجود دارد که نتیجۀ آزمایش غربالگری غیرعادی باشد، در حالی‌که هیچ سرطانی وجود ندارد. نتیجۀ آزمایش مثبت کاذب (آزمایشـی که نشان می‌دهـد سـرطان وجـود دارد، درحالی‌که در واقـع وجـود ندارد) معمولاً باعث اضطـراب می‌شود و با آزمایش‌های بیش‌تری (مثل نمونه‌برداری) پیگیری می‌شود که خطرهایی نیز، به دنبال دارد.

پزشک معمولاً شما را در مورد خطر سرطان پروستات و نیاز شما به آزمایش‌های غربالگری آگاه می‌کند.