درمان سرطان خون AML/ دیگر انواع سرطانهای بدخیم مغز استخوان اطفال
Childhood Acute Myeloid Leukemia/ Other Myeloid Malignancies Treatment
اطلاعات عمومی دربارۀ سرطان خون AML و دیگر انواع سرطانهای بدخیم مغز استخوان اطفال
نکات کلیدی این بخش
|
سرطان خون و دیگر بیماریهای مربوط به خون و مغز استخوان بر گلبولهای قرمز، گلبولهای سفید و پلاکتها تأثیر میگذارند.
در حالت عادی در افراد سالم، مغز استخوان، سلولهای بنیادی نارس خونی میسازد که به مرور به سلولهای خونی کامل تبدیل میشوند، یک سلول بنیادی خونی به سلول بنیادی مغز استخوانی یا سلول بنیادی لنفاوی تبدیل میشود. سلول بنیادی لنفاوی به گلبول سفید تبدیل میشود.
بهطور کلی سلول بنیادی مغز استخوانی به یکی از سه نوع سلولهای خونی بالغ تبدیل میشود:
- گلبولهای قرمز که وظیفهشان رساندن اکسیژن و دیگر مواد، به تمام بافتهای بدن است.
- گلبولهای سفید که با عفونت و بیماری مبارزه میکنند.
- .پلاکتها که بهعنوان عامل انعقاد خون عمل میکنند و مانع خونریزی میشوند.
مراحل رشد سلولهای خونی: سلول بنیادی خونی چند مرحله را طی میکند تا به گلبول قرمز، پلاکت یا گلبول سفید تبدیل شود.
سرطان خون AML اطفال، نوعی از سرطان است که در آن مغز استخوان تعداد بسیار زیادی سلول ناقص میسازد.
سرطانهای حاد در صورتیکه درمان نشوند، معمولاً به سرعت رو به وخامت میگذارند، لکن سرطانهای مزمن معمولاً بهکندی رشد کرده و وخیم میشوند. سرطانخون AML، با نامهای سرطان خون مغز استخوانی حاد، سرطان خون میلوبلاست حاد، سرطان خون گرانولوسیتی حاد و سرطان خون غیرلنفوسیتی حاد نیز شناخته میشود.
در سرطان خون AML، سلولهای بنیادی مغز استخوانی به گونهای از گلبولهای سفید نارس، به نام میلوبلاستها تبدیل میشوند. میلوبلاستها، (سلولهای خونیسرطانی)، در سرطان خون AML غیرطبیعی هستند و به گلبولهای سفید سالم و کامل تبدیل نمیشوند. سلولهایخونی سرطانی چنان در خون و مغز استخوان تجمع میکنند که فضای کمتری برای گلبولهای سفید، گلبولهای قرمز و پلاکتها باقی میماند. در این صورت ممکن است بیمار دچار عفونت، کمخونی یا خونریزی شود. سلولهای خونی سرطانی میتوانند به خارج از خون و بهقسمتهای دیگر بدن از جمله سیستم اعصاب مرکزی (مغز و نخاع)، پوست و لثهها سرایت کنند. گاهی سلولهای خونی سرطانی، تومور توپری را شکل میدهند که به آن سارکوم گرانولوسیتیک (granulocytic sarcoma) یا کلوروما (chloroma) گفته میشود.
سرطان خون AML، با توجه به نوع سلولهای خونی درگیر، به انواع مختلف تقسیم میشود، که درمانهای متفاوتی را طلب میکند مثلاً درمان سرطان خون AML از نوع لوسمی پرومیلوسیتیک حاد APLL یا اگر کودک مبتلا به سندروم داون باشد، متفاوت است.
دیگر بیماریهای مربوط به مغز استخوان خون و مغز استخوان را درگیر میکنند:
سرطان خون CML
در سرطان خون CML، سلولهای بنیادی مغز استخوان بسیار زیادی به گونهای از گلبولهای سفید به نام گرانولوسیتها تبدیل میشوند. برخی از این سلولهای بنیادی مغز استخوان هرگز به گلبول-های سفید بالغ تبدیل نمیشوند. به این نوع گلبولهای سفید نارس، بلاست میگویند و به مرور، تعداد گرانولوسیتها پلاستها بسیار بیشتر از گلبولهای قرمز و پلاکتهای مغز استخوان شده و جای آنها را میگیرند. ابتلا به سرطان خون CMLL در کودکان بسیار نادر است.
لوسمی میلومونوسیتی خردسالان (Juvenile myelomonocytic leukemia)
سرطان خون JMML یک سرطان نادر اطفال است که بیشتر در اطفالی با سن حدود دو سال دیده میشود. در سرطان خون JMML، تعداد بسیار زیادی از سلولهای بنیادی مغز استخوان به دو گونه از گلبولهای سفید با نام میلوسیتها (Myelocytee) ومونوسیتها تبدیل میشوند، که برخی از آنها هرگز به گلبولهای سفید کامل تبدیل نمیشوند. این سلولهای ناقص، که بلاست خوانده میشوند، قادر به انجام وظیفهشان نیستند، و به مرور، تعداد میلوسیتها، مونو سیتها و بلاستها در مغز استخوان، از گلبولهای قرمز و پلاکتهابسیار بیشتر میشود. و از رشد آنها جلوگیری میکند بهنحوی که ممکن است بیمار دچار عفونت، کمخونی یا خونریزی شود.
اختلال میلوپرولیفراتیو گذرا (Transient myeloproliferative disorder)
اختلال میلوپرولیفراتیو گذرا (TMD) اختلالیست مربوط به مغز استخوان که ممکن است در نوزادان مبتلا به سندروم داون ایجاد شود، و معمولاً ظرف ۳ هفته اول پس از تولد خودبهخود از بین می-رود. لکن احتمال آنکه نوزادان مبتلا به سندروم داون و TMD، پیش از ۳ سالگی به سرطان خون AMLL مبتلا شوند بیشتر است.
سندرومهای میلودیس پلاستیک (Myelodysplastic syndromes)
در سندرومهای میلودیس پلاستیک (MDS)، مغز استخوان بسیار کم گلبولهای قرمز، گلبولهای سفید و پلاکت میسازد. این سلولهای خونی نمیتوانند بالغ شده و وارد خون شوند. درمان MDS به این بستگی دارد که تعداد گلبولهای قرمز، گلبولهای سفید و پلاکتها چقدر ازحد طبیعی کمتر است. MDS میتواند به سرطانخون AMLL تبدیل شود.
این بود خلاصهای در مورد سرطان خون AML اطفال، سرطان خون CML اطفال، سرطان خون JMML، TMD و MDS. برای کسب آگاهی بیشتر دربارۀ دیگر انواع سرطانخون و بیماریهای مربوط به خون و مغز استخوان به خلاصههای PDQQ زیر مراجعه کنید:
- درمان سرطان خون AML بزرگسالان.
- درمان سرطان خون CML بزرگسالان.
- درمان سرطان خون ALL بزرگسالان.
- درمان سرطان خون ALL اطفال.
- درمان سرطان خون CLL .
- درمان سرطان خون سلول مویی
- درمان سندروم میلودیس پلاستیک.
- درمان بیماریهای میلودیس پلاستیک و میلوپرولیفراتیو (Myeloproliferative).
سرطان خون AML اطفال، سرطان خون CML اطفال، JMML، TMD و MDS عوامل خطرزای مشترکی دارند.
به هر آنچه خطر ابتلا به بیماری را ایجاد کند یا افزایش دهد عامل خطرزا میگویند. وجود عوامل خطرزا در فرد به معنای ابتلا به سرطان نیست و نبود و عوامل خطرزا نیز به معنای عدم ابتلا به سرطان نیست. بنابراین کسانی که با مشاهده عوامل خطرزا فکر میکنند در معرضخطر ابتلا به سرطان قرار دارند بهتر است دربارۀ آن با پزشک خود صحبت کنند. عوامل خطرزای احتمالی سرطان خون AML اطفال، سرطان خون CML اطفال، سرطان خون JMML، TMD و MDSS عبارتند از:
- داشتن خواهر یا برادر – مخصوصاً دوقلو- مبتلا به سرطان خون.
- داشتن نژاد اسپانیایی.
- قرار داشتن در معرض دود سیگار یا مشروبات الکلی پیش از تولد.
- سابقه ابتلا به MDS
- سابقه درمان با استفاده از شیمیدرمانی یا پرتودرمانی.
- قرار گرفتن در معرض تابش اشعه یونیزه کننده یا مواد شیمیایی مانند بنزن.
- ابتلا به اختلالات ژنتیک خاص، مانند سندروم داون، کمخونی فانکُونی (Fanconi anemia)، نوروفیبروماتوز نوع یک (Neurofibromatosis type 1) یا سندروم نونان (Noonan syndrome).
نشانههای احتمالی سرطان خون AML اطفال، سرطان خون CML اطفال، JMML، یا MDS، عبارتند از تب، احساس خستگی و بهسادگی دچار خونریزی یا خونمردگی شدن.
این علائم و دیگر نشانهها ممکن است ناشی از سرطان خون AML اطفال، سرطان خون CML اطفال، سرطان خون JMML یا MDS باشند. مشکلات دیگر نیز ممکن است چنین علائمی ایجاد کنند. در صورت بروز هر یک از مشکلات زیر باید با پزشک خود در میان بگذارید:
- تب ناشی از عفونت یا بدون آن.
- تعریق شبانه.
- تنگی نفس.
- ضعف یا احساس خستگی.
- بهسادگی دچار خونمردگی یا خونریزی شدن.
- پتشی (لکههای مسطح و کوچک زیر پوست که بر اثر خونریزی بهوجود میآیند).
- درد استخوانها یا مفاصل.
- غدههای بدون درد در گردن، زیر بغل، شکم، کشاله ران یا دیگر قسمتهای بدن. در صورت ایجاد این غدهها، در سرطان خون AML اطفال، به آنها (Leukemia cutiss) میگویند که ممکن است رنگشان آبی یا ارغوانی باشد.
- غدههای بدون دردی که گاهی اوقات در اطراف چشمها بهوجود میآیند. این غدهها که کلروما(chloroma) نام دارند، برخی مواقع در سرطان خون AML اطفال دیده میشوند و ممکن است رنگشان آبی- سبز باشد.
- بثورات پوستی شبیه به اگزما.
علائم TMD عبارتند از:
- تورم در سراسر بدن.
- تنگی نفس.
- مشکلات تنفسی.
- ضعف یا احساس خستگی.
- درد زیر دندهها.
برای تشخیص سرطان خون AML اطفال، سرطان خون CML اطفال، JMML، TMD و MDS از آزمایشهای مخصوص بررسی خون و مغز استخوان استفاده میشود.
ممکن است از آزمایشها و فرایندهای زیر استفاده شود:
- معاینه فیزیکی و سابقه پزشکی: معاینه بدن به منظور بررسی علائم بیماری، مانند غده یا هر چیزی که به نظر غیرطبیعی برسد. سوابق پزشکی شامل بیماریهای گذشته و درمان-های انجام شده است.
- آزمایش شمارش کامل سلولهای خون (CBC): فرایندی که در آن از خون جهت بررسی-های زیر نمونهبرداری میشود:
- تعداد گلبولهای قرمز، گلبولهای سفید و پلاکتها.
- میزان هموگلوبین (پروتئینی حاوی اکسیژن) در گلبولهای قرمز.
- درصد گلبولهای قرمز تشکیل دهنده نمونه خون.
آزمایش شمارش کامل سلولهای خونی (CBC): با فرو کردن یک سرنگ داخل رگ از شخص خون میگیرند. نمونه خون به آزمایشگاه ارسال شده و تعداد گلبولهای قرمز، گلبولهای سفید و پلاکتهای آن شمارش میشود. از آزمایش CBCC به منظور تشخیص و بررسی موارد بسیار زیادی استفاده میشود.
بررسی ساختار شمیایی خون: فرایندی که در آن، نمونه خون به منظور اندازهگیری میزان مواد خاصی که از اندامها و بافتهای بدن در خون آزاد میشود، مورد بررسی قرار میگیرد. غیرطبیعی (بالاتر یا پایینتر از حد طبیعی) بودن میزان این مواد میتواند نشانه بیماری در اندام یا بافتی باشد که آنها را تولید میکند.
عکسبرداری از قفسه سینه با اشعه ایکس: عکسبرداری از اندامها و استخوانهای درون قفسه سینه با اشعه ایکس. اشعه ایکس، پرتوی از نوع انرژی است که میتواند از درون بدن عبور کرده و بر روی یک فیلم خاص، تصویری از نواحی داخلی بدن ایجاد کند. اسمیر خون محیطی: فرایندی که در آن خون را به جهت وجود بلاستها (Blasts)، تعداد و گونههای گلبولهای سفید، تعداد پلاکتها و تغییرات ظاهری در سلولهای خونی بررسی میکنند.
نمونهبرداری: برداشتن سلولها یا بافتها به منظور معاینه توسط یک آسیبشناس در زیر میکروسکوپ، برای بررسی وجود نشانههای سرطان. انواع نمونهبرداریهایی که در سرطان خون AMLL اطفال انجام میشود، عبارتند از:
آسپیراسیون و نمونهبرداری مغز استخوان: برداشتن مغز استخوان، خون و قطعه کوچکی از استخوان، با استفاده از سرنگی در استخوان لگن یا استخوان جناغ سینه.
آسپیراسیون و نمونهبرداری مغز استخوان. پس از بیحس کردن ناحیهای کوچک، سرنگ جمشیدی (سرنگی بلند و توخالی) در داخل استخوان لگن بیمار قرار داده میشود. نمونههایی از خون، استخوان و مغز استخوان بهمنظور بررسی در زیر میکروسکوپ برداشته میشود.
- نمونهبرداری از تومور: ممکن است از کلروما نمونهبرداری شود.
- نمونهبرداری از غدد لنفاوی: برداشتن یک غده لنفاوی یا بخشی از آن.
تحلیل سیتوژنتیک (Cytogenetic Analysis): آزمایشی است که در آن سلولهای موجود در نمونه خون یا مغز استخوان را در زیر میکروسکوپ بررسی میکنند تا ببینند آیا تغییرات خاصی در کروموزومهای موجود در لنفوسیتها ایجاد شده است یا خیر.
بررسی فنوتیپ ایمنی (Immunophenotyping): فرایندی جهت شناسایی نوع سلولها، براساس گونههای آنتیژنها یا مارکرها روی سطح سلولها. در این فرایند از طریق مقایسه سلولهای سرطانی با سلولهای طبیعی سیستم ایمنی، زیرگونه سرطان خون AMLL را تشخیص میدهند.
پونکسیون لومبار: فرایندی که به جهت بهدست آوردن مایع درون نخاع از ستون فقرات انجام می-شود. این کار را با فرو کردن سرنگی به داخل ستون فقرات انجام میدهند. نامهای دیگر این فرایند، LPP یا کشیدن مایع نخاعی است.
پونکسیون لومبار. بیمار بر روی تخت به حالتی چنبره مانند دراز میکشد. برای کشیدن مایع درون نخاع (این مایع با رنگ آبی نشان داده شده است)، پس از بیحس کردن ناحیه کوچکی در کمر، یک سرنگ نخاعی (سرنگی بلند و توخالی) را درون قسمت پایینی ستون فقرات فرومیکنند، سپس مایع را به آزمایشگاه میفرستند.
برخی عوامل بر پیش آگاهی سرطان (احتمال بهبودی) و گزینههای درمان تأثیر میگذارند.
عواملی که بر پیش آگاهی (احتمال بهبودی) سرطان خون AML اطفال و گزینههای درمان آن تأثیر میگذارند، عبارتند از:
- سن کودک به هنگام تشخیص سرطان.
- تعداد گلبولهای سفید خون در هنگام تشخیص سرطان.
- اینکه سرطان خونAML ناشی از درمانهای ضد سرطان قبلی باشد یا خیر.
- زیرگونه سرطان خون AML.
- تغییرات کروموزومی خاص در سلولهای خونی سرطانی.
- ابتلای کودک به سندروم داون. سرطان خون را در بیشتر کودکانی که مبتلا به سرطان خون AML و سندروم داون هستند میتوان درمان کرد.
- میزان تأثیر درمان اولیه روی سرطان.
- اینکه سرطان خون AML به تازگی تشخیص داده شده یا پس از درمان عود کرده است (بازگشته است).
- در مورد سرطان خون AML راجعه، مدت زمانی که طول کشیده تا پس از پایان درمان، سرطان عود کند.
پیشآگاهی سرطان و گزینههای درمان سرطان خون CML اطفال، به مدت زمانیکه از تشخیص سرطان در بیمار گذشته است و تعداد سلولهای بلاست در خون وی بستگی دارد.
پیشآگاهی سرطان (احتمال بهبودی) و گزینههای درمان سرطان خون JMML به عوامل زیر بستگی دارد:
- سن کودک در هنگام تشخیص سرطان.
- تعداد گلبولهای قرمز، گلبولهای سفید و پلاکتهای خون.
- اینکه سرطان خون JMML درمان نشده است یا پس از درمان عود کرده است.
پیش آگاهی سرطان (احتمال بهبودی) و گزینههای درمان MDS به عوامل زیر بستگی دارد:
- اینکه ابتلا به MDS ناشی از درمان سرطان در گذشته بوده یا خیر.
- تعداد گلبولهای قرمز، گلبولهای سفید یا پلاکتها چقدر از حد طبیعی کمتر هستند.
- اینکه MDS از نوع درمان نشده است یا پس از درمان عود کرده است.
مراحل سرطان خون AML اطفال و دیگر انواع سرطان بدخیم مغز استخوان
نکات کلیدی این بخش
|
پس از تشخیص سرطان خون AML اطفال، آزمایشهایی انجام میشود تا مشخص شود سرطان به دیگر قسمتهای بدن نیز سرایت کرده است یا خیر.
میزان گسترش یا سرایت سرطان را معمولاً با مرحله آن مشخص میکنند. در سرطان خون AML اطفال، برای تعیین برنامه درمان بهجای مرحله سرطان، از زیر گونهسرطان خون AML و اینکه سلولهای خونی سرطانی به خارج از خون و مغز استخوان سرایت کردهاند یا خیر استفاده میکنند.
برای مشخص شدن اینکه سرطان خون به دیگر قسمتهای بدن سرایت کرده یا خیر، از آزمایشها و فرایندهای زیر استفاده میشود:
پونکسیون لومبار: فرایندی است که بهمنظور بهدست آوردن مایع مغز نخاعی(CSF) از ستون فقرات انجام میشود. این کار را با فرو کردن سرنگی درون ستون فقرات انجام میدهند.
نامهای دیگر این عمل، LP یا کشیدن مایع نخاعی است.
نمونهبرداری از بیضهها، تخمدانها یا پوست بدن: برداشتن سلولها یا بافتهایی از بیضهها، تخمدانها یا پوست به منظور معاینه در زیر میکروسکوپ برای بررسی وجود نشانههای سرطان. این عمل تنها زمانی انجام میشود که در معاینه فیزیکی مشخص شود بیضهها، تخمدانها یا پوست، حالتی غیرطبیعی دارند.
سرطان به سه شکل در بدن گسترش پیدا میکند:
هنگامیکه سلولهای سرطانی به خارج از خون سرایت میکنند، ممکن است تومور توپری را شکل دهند. به این فرایند متاستاز میگویند. سه شکل گسترش سلولهای سرطانی در بدن عبارتند از :
- از طریق خون: سلولهای سرطانی از طریق خون به بافتهای سخت بدن، مانند مغز یا قلب حمله کرده و توموری توپر را تشکیل میدهند.
- از طریق دستگاه لنفاوی: سلولهای سرطانی به دستگاه لنفاوی حمله کرده، به عروق لنفاوی نفوذ میکنند و در دیگر قسمتهای بدن تومور توپری را شکل میدهند.
- از طریق بافتهای سخت: سلولهای سرطانی که یک تومور توپر را شکل دادهاند به بافتهای مجاور حمله میکنند.
جنس تومورهای جدید (متاستاتیک) از همان نوع سرطان اولیه است. برای مثال، اگر سلولهای سرطانی خون به مغز سرایت کنند، سلولهای سرطانی موجود در مغز در واقع سلولهای سرطانی خون هستند، و نام بیماری، سرطان خون متاستاتیک خواهد بود و نه سرطان مغز.
سیستم استانداردی برای مرحلهبندی سرطان خون AML اطفال، سرطان خون CML اطفال، سرطان خون JMML، اختلال میلوپرولیفراتیو گذرا (TMD) یا سندرومهای میلو.دی. پلاستیک (MDSS) وجود ندارد.
سرطان خون AML اطفال را با سه وضعیت تازهتشخیصدادهشده، فروکش کرده یا راجعه توصیف میکنند.
سرطان خون AML اطفال که تازه تشخیص داده شده است:
سرطان خون AML اطفال که تازه تشخیص داده شده است، وضعیتی است که بهجز درمان عوارضی مانند تب، خونریزی یا درد، اقدامی برای درمان خود سرطان نشده باشد و یکی از موارد زیر نیز در مورد آن صادق باشد:
- بیش از ۲۰% سلولهای موجود در مغز استخوان «بلاست» هستند (سلولهای خونی سرطانی).
یا - کمتر از ۲۰% از سلولهای موجود در مغز استخوان «بلاست» هستند و در کروموزومها تغییرات خاصی به چشم میخورد.
سرطان خون AML فروکش کرده اطفال
در سرطان خون AML فروکش کرده اطفال، بیماری درمان شده است و موارد زیر نیز در مورد آن صدق میکند:
- نتیجه آزمایش شمارش کامل سلولهای خونی تقریباً طبیعی است.
- کمتر از ۵% از سلولهای موجود در مغز استخوان را بلاستها (سلولهای خونی سرطانی) تشکیل میدهند.
- در مغز، نخاع یا دیگر قسمتهای بدن، نشانه یا علائمی از سرطان خون دیده نمیشود.
سرطان خون AML راجعه اطفال
سرطان خون AML راجعه اطفال، پس از پایان درمان، عود کرده است و ممکن است سرطان در خون و مغز استخوان، یا دیگر قسمتهای بدن بازگردد.
گزینههای درمانی در یک نگاه
نکات کلیدی این بخش
|
برای کودکان مبتلا به سرطان خون AML، سرطان خون CML، سرطان خون JMML،TMD، یا MDS، روشهای درمانی متفاوتی وجود دارد. برخی از این درمانها استاندارد اند (درمانهایی که در حال حاضر مورد استفاده قرار میگیرند)، و برخی دیگر در پژوهشهای بالینی تحت بررسی قرار دارند. پژوهش بالینی یک بررسی تحقیقاتی است که به منظور بهبود درمانهای کنونی یا به-دست آوردن اطلاعات دربارۀ درمانهای جدید مبتلایان به سرطان انجام میشود. اگر در پژوهشهای بالینی مشخص شود که درمان جدید بهتر از درماناستاندارد است، ممکن است از آن به بعد از درمان جدید به عنوان درمان استاندارد استفاده شود.
چون ابتلا به سرطان در کودکان نادر است، بهتر است شرکت در پژوهشهای بالینی مورد توجه قرار گیرد. باید دانست که شرکت در برخی از پژوهشهای بالینی تنها برای بیمارانی مجاز است که درمانشان را آغاز نکرده باشند.
برنامه درمانی کودکان مبتلا به سرطان خون AML، سرطان خونCML، سرطان خون JMML، TMD یا MDS، باید توسط گروهی از بهیاران که در زمینه درمان سرطان خون اطفال و دیگر بیماریهای خونی تخصص دارند تهیه شود.
درمان باید تحت نظر یک سرطانشناس اطفال و پزشکی که در درمان کودکان سرطانی تخصص دارد انجام گیرد. سرطانشناس اطفال با متخصصانی که در درمان کودکان مبتلا به سرطان خون تخصص دارند و متخصصانی در دیگر زمینههای پزشکی، همکاری میکنند. این متخصصان عبارتند از:
- متخصص خون.
- پزشک سرطانشناس.
- جراح اطفال
- متخصص پرتوتابی سرطان.
- متخصص مغز و اعصاب.
- آسیبشناس مغز و اعصاب (Neuropathologist).
- رادیولوژیست مغز واعصاب (Neuroradiologist).
- پرستار متخصص اطفال.
- مددکار اجتماعی.
- متخصص توانبخشی.
- روانشناس.
عوارض جانبی برخی از روشهای درمانی سرطان، ماهها یا سالها پس از پایان درمان بروز میکند.
انجام آزمایشهای پیگیری سلامت بیمار، بهصورت منظم پس از درمان از اهمیت بالایی برخوردار است. عوارض جانبی برخی از روشهای درمان سرطان، ماهها یا سالها پس از پایان درمان، ادامه یا ظهور پیدا میکنند. به این عوارض جانبی، عوارض جانبی تأخیری میگویند.
عوارض جانبی تأخیری ناشی از درمان سرطان میتوانند شامل موارد زیر باشند:
- مشکلات جسمی.
- تغییر خلق و خو، احساسات، طرز فکر، فراگیری، یا حافظه.
- سرطانهای ثانویه (دیگر انواع سرطان).
برخی از عوارض جانبی تأخیری را میتوان درمان یا مهار کرد. بنابراین لازم است که والدین کودکانی که به دلیل ابتلا به سرطان خون AML یا دیگر بیماریهای خونی تحت درمان قرار دارند، با پزشکان دربارۀ عوارض احتمالی ناشی از درمان و چگونگی درمان ومهار آن گفتوگو کنند. (برای آگاهی بیشتر به خلاصه عوارض جانبی تأخیری سرطان اطفال مراجعه کنید).
درمان سرطان خون AML اطفال در دو مرحله انجام میشود:
- درمان القایی (induction therapy): این، اولین مرحله درمان است. در این مرحله، هدف، از بین بردن سلولهای خونی سرطانی در خون و مغز استخوان است. با انجام این مرحله، سرطان خون در وضعیت فروکشی قرار میگیرد.
- درمان تثبیتی/ تشدیدی (Consolidation/intensification therapy): این مرحله دوم درمان است، و هنگامی آغاز میشود که سرطان در وضعیت فروکشی قرار دارد. هدف درمان پس از وضعیت فروکشی (Postremission therapy)، از بین بردن باقیمانده سلولهای سرطانی است که فعال نیستند، اما ممکن است در آینده رشد خود را از سر گیرند و موجب عود سرطان شوند.
در مرحله القایی، ممکن است درمانی با نام درمان سیستم عصبی مرکزی (CNS) انجام شود. چون ممکن است شیمیدرمانی که از طریق دهان یا تزریق درون رگ انجام میشود نتواند به سلولهای خونی سرطانی موجود در سیستم عصبی مرکزی (CNS) -مغز و نخاع-دسترسی پیدا کند، این سلولها میتوانند در سیستم اعصاب مرکزی، مشخص شدند. با شیمیدرمانی داخل نخاعی و پرتودرمانی میتوان به سلولهای خونی سرطانی موجود در سیستم اعصاب مرکزی دسترسی یافت و آنها را از بین برد و با این کار از عود بیماری جلوگیریکرد. به درمان حفاظتی سلسله اعصاب مرکزی، درمان پیشگیرانه سیستم عصبی مرکزی نیز میگویند.
برای سرطان خون AML اطفال، سرطان خون CML اطفال، سرطان خون JMML، TMD یا MDS، شش نوع درمان استاندارد وجود دارد:
شیمیدرمانی
شیمیدرمانی روشی برای درمان سرطان است که درآن از داروها برای متوقف کردن گسترش سلولهای سرطانی، یا از بین بردن این سلولها و یا جلوگیری از تقسیم شدنشان، استفاده میشود. در صورتیکه شیمیدرمانی از طریق دهان یا تزریق در رگ یا عضله انجام شود، داروهاوارد جریان خون شده و به سلولهای سرطانی در سراسر بدن دسترسی پیدا میکنند (شیمیدرمانی سیستمیک). در صورتیکه شیمیدرمانی مستقیماً در ستون فقرات (شیمیدرمانی داخل نخاعی)، یک اندام یا یک حفره بدن مانند شکم (abdomen) انجام شود، تأثیر عمده داروها بر روی سلولهای سرطانی آن ناحیه خواهد بود (شیمیدرمانی موضعی). شیمیدرمانی ترکیبی، درمانی است که در آن از بیش از یک نوع داروی ضد سرطان استفاده میشود.
نوع شیمیدرمانی به نوع سرطان بستگی دارد.
در سرطان خون AML، ممکن است سلولهای خونی سرطانی به مغز و/ یا نخاع سرایت کنند. داروهای ضد سرطان مخصوص درمان سرطان AML که خوراکی هستند و یا در رگ تزریق میشوند نمیتوانند از سد خونی مغز (Blood-brainbarrierr) عبور کرده و وارد مایع محیطی (دربرگیرنده) مغز و نخاع شوند. بهجای اینکار، داروی ضدسرطان را درون فضایی که مایع آن را فرا گرفته تزریق میکنند تا سلولهای سرطانی را که ممکن است به آنجا سرایت کرده باشند از بین ببرند. به این کارشیمیدرمانی اینتراتکال میگویند.
شیمیدرمانی اینتراتکال. داروهای ضد سرطان درون فضای اینتراتکال – که مایع مغزی نخاعی داخل آن قرار دارد – تزریق میشوند (رنگ مایع مغزی- نخاعی آبی است). میتوان به دو صورت این کار را انجام داد. در راه اول که در قسمت بالای شکل نشان داده شده است،داروها را درون یک مخزن اومایا (یک مخزن گنبدی شکل که با جراحی، زیر پوست فرق سر قرار داده میشود؛ داروی درون این مخزن از طریق لولهای کوچک به مغز جریان مییابد) تزریق میکنند. در روش دوم که در قسمت پایین شکل نمایش داده شده، پس از بیحس کردن بخشکوچکی از بخش پایینی کمر، داروها را مستقیماً به درون مایع مغز نخاعی در بخش پایینی ستون فقرات تزریق میکنند.
پرتودرمانی
پرتودرمانی، روشی برای درمان سرطان است که در آن از اشعه ایکس با انرژی بالا یا تابش دیگر انواع اشعه برای از بین بردن یا جلوگیری از رشد سلولهای سرطانی استفاده میشود. دو نوع پرتودرمانی وجود دارد: پرتودرمانی خارجی و پرتودرمانی داخلی. در پرتودرمانیخارجی، از یک دستگاه خارج از بدن جهت تابش اشعه به سمت ناحیه درگیر سرطان استفاده میشود. در پرتودرمانی داخلی، از مواد رادیو اکتیوی استفاده میشود که داخل سرنگها، دانهها (Seedss)، سیمها یا سوندها جایگذاری شده و مستقیماً در ناحیه ابتلا به سرطان یانواحی مجاور آن قرار داده میشوند. جهت درمان سرطان خون AMLL اطفال که به مغز و نخاع سرایت کرده یا احتمال سرایت میرود، ممکن است از پرتودرمانی خارجی استفاده شود. در این صورت به این روش، درمان مأمئن سیستم عصبی مرکزی یا درمان پیشگیرانهسیستم اعصاب مرکزی میگویند.
پیوند سلولهای بنیادی
پیوند سلولهای بنیادی درمانی است، که در آن پس از شیمی درمانی، سلولهای خونسازی که غیرطبیعی هستند یا بر اثر درمان از بین رفتهاند را جایگزین میکنند. سلولهای بنیادی (سلولهای خونی نارس) از خون یا مغز استخوان خود بیمار یا یک اهدا کننده جدا شده و فریز(Freeze) و ذخیره میشوند. پس از انجام شیمیدرمانی، یخ سلولهای بنیادی ذخیره شده را آب کرده و آنها را به بیمار تزریق میکنند. این سلولهای بنیادی در بدن فرد گیرنده سلولهای خونی جدید را ایجاد میکند.
درمان با استفاده از داروهای دیگر
تری اکسید آرسنیک (Arsenic trioxide) و اسید رِتینوئیک تمام ترانس (All-trans retinoic acid) (ATRA) داروهای ضدسرطانی هستند که سلولهای خونیسرطانی را از بین میبرند، جلوی تقسیم آنها رامیگیرند یا در تبدیل سلولهای خونی سرطانی به گلبولهای سفید کامل کمک میکنند. از این داروها در درمان زیرگونهای از سرطان خون AML به نام لوسمی پرومیلوسیتیک حاد APLL استفاده می-شود.
تری اکسید آرسنیک (Arsenic trioxide) و اسید رِتینوئیک تمام ترانس (All-trans retinoic acid) (ATRA) داروهای ضدسرطانی هستند که سلولهای خونیسرطانی را از بین میبرند، جلوی تقسیم آنها را میگیرند یا در تبدیل سلولهای خونی سرطانی به گلبولهای سفید کامل کمک میکنند. از این داروها در درمان زیرگونهای از سرطان خون AML به نام لوسمی پرومیلوسیتیک حاد APLL استفاده می-شود.
انتظار توأم با مراقبت
انتظار توأم با مراقبت به معنای نظارت دقیق بر شرایط بیمار است. تا زمانی که علائمی ظاهر نشوند یا تغییری در آنها روی ندهد، درمانی بر روی وی انجام نمیشود. از این روش گاهی برای درمان MDS یا TMD استفاده میشود.
مراقبت حمایتی
مراقبت حمایتی به منظور کاهش مشکلات ناشی از سرطان یا درمان آن انجام میشود. مراقبت حمایتی شامل موارد زیر است:
- درمان با انتقال خون (Transfusion therapy): روشی برای تزریق گلبولهای قرمز، گلبولهای سفید یا پلاکتها، جهت جایگزینی سلولهای خونی که بر اثر سرطان یا درمان آن از بین رفتهاند. ممکن است خون مورد استفاده در این روش، از فرد دیگر و یا قبلاً از خود بیمار گرفته شده باشد و تا زمانیکه به آن نیاز پیدا شود، ذخیره گردد.
- دارو درمانی، مثلاً استفاده از آنتی بیوتیکها.
- لکوفرز (Leukapheresis): فرایندی که در آن با استفاده از دستگاهی مخصوص، گلبولهای سفید را از خون جدا میکنند. خون بیمار را وارد دستگاه جداساز سلولهای خونی میکنند که در آن، گلبولهای سفید از خون جدا میشود. خونی که گلبولهای سفیدش جداشده، دوباره وارد جریان خون بیمار میشود.
روشهای درمانی جدیدی در پژوهشهای بالینی مورد بررسی قرار دارند.
درمان بیولوژیک
درمان بیولوژیک، درمانی است که در آن از سیستم ایمنی خود بیمار جهت مبارزه با سرطان استفاده میشود. از موادی که در بدن یا آزمایشگاه ساخته میشود جهت تقویت، هدایت یا ترمیم سیستم دفاعی طبیعی بدن بر ضد سرطان استفاده میشود. به این روش، زیست درمانی یا ایمیونتراپی نیز میگویند.
یک نوع درمان بیولوژیک، درمان با پادتنهای تکدودمانی است، روشی درمانی که در آن از پادتنهایی استفاده میشود که در آزمایشگاه از یک نوع سلول سیستم ایمنی ساخته میشوند. این پادتنها میتوانند بر مواد مؤثر روی سلولهای سرطانی یا موادی که به رشد سلولهای سرطانیکمک میکنند تأثیر بگذارند. این پادتنها به این گونه مواد میچسبند و سلولهای سرطانی را از بین میبرند، جلوی رشدشان را میگیرند یا مانع سرایت آنها میشوند. پادتنهای تک دودمانی به بیمار تزریق میشوند . ممکن است از این پادتنها، به تنهایی استفاده شود، یا آنها را به منظورحمل مستقیم داروها، ترکیبات سمی یا مواد رادیو اکتیو به سمت سلولهای سرطانی مورد استفاده قرار دهند.
سلولهای کشنده طبیعی (Natural killer cells) (NT) گلبولهای سفیدی هستند که سلولهای تومور را از بین میبرند. میتوان این سلولها را از یک اهداکننده گرفت و با تزریقشان به بیمار، از آنها جهت از بین بردن سلولهای خونیسرطانی کمک گرفت.
ممکن است بیماران بخواهند شرکت در پژوهشهای بالینی را در نظر بگیرند.
برای برخی از بیماران، شرکت در پژوهشهای بالینی میتواند بهترین گزینه درمان باشد. پژوهشهای بالینی بخشی از فرایند تحقیقات مربوط به سرطاناند. هدف از انجام پژوهشهای بالینی مشخص شدن بی خطر، مؤثر و یا بهتر بودن درمانهای جدید سرطان، نسبت به درمانهایاستاندارد است.
بسیاری از درمانهای استاندارد امروزی، براساس پژوهشهای بالینی گذشته شکل گرفتهاند. بیمارانی که در پژوهشهای بالینی شرکت میکنند، ممکن است تحت درمان استاندارد قرار بگیرند یا اینکه جزو اولین نفراتی باشند که درمان جدیدی بر رویشان انجام میشود.
از طرفی، بیمارانی که در پژوهشهای بالینی شرکت میکنند، به بهبود روش درمان سرطان در آینده نیز کمک میکنند. حتی اگر پژوهشهای بالینی به درمانهای جدید مؤثری منجر نشوند، اغلب موجب برطرف شدن بسیاری از ابهامات میشوند و به پیشرفت تحقیقات کمک میکنند.
بیماران میتوانند پیش از آغاز درمان سرطان، در حین آن یا پس آغاز درمان در پژوهشهای بالینی شرکت کنند.
برخی از پژوهشهای بالینی تنها شامل بیمارانی میشود که هنوز درمانی را آغاز نکرده باشند. برخی دیگر به منظور بررسی روشهای درمانی انجام میشود که مخصوص بیمارانی است که سرطانشان بهبود نیافته باشد. همچنین پژوهشهای بالینی دیگری نیز هستند که راههایجلوگیری از عود (بازگشت) سرطان یا کاهش عوارض جانبی ناشی از درمان را مورد بررسی قرار میدهند.
پژوهشهای بالینی در بسیاری از نقاط مختلف دنیا انجام میشود. به ضمیمه بخش گزینههای درمان که پیوندهای مربوط به پژوهشهای بالینی جاری را دارد، مراجعه کنید. این پیوندها برگرفته از پایگاه دادههای مربوط به پژوهشهای بالینی انستیتوی ملی سرطان است. ممکن است انجام آزمایشهای پیگیری سلامت بیمار پس از درمان لازم باشد.
ممکن است لازم باشد برخی از آزمایشهایی که بهمنظور تشخیص سرطان یا مرحلهبندی آن انجام شده باشد، تکرار شود. تکرار برخی از آزمایشها بهمنظور مشخص شدن میزان کارایی درمان است. تصمیمگیری دربارۀ ادامه، تغییر یا توقف درمان براساس نتایج این آزمایشها انجام میشود. به این کار مرحلهبندی مجدد میگویند.
برخی از آزمایشها را پس از به پایان رسیدن درمان، هر از گاهی انجام میدهند. نتایج این آزمایشها میتواند تغییر شرایط بیمار یا عود (بازگشت) سرطان را نشان دهد. به این آزمایشها آزمایشهای پیگیری سلامت بیمار پس از درمان یا معاینات منظم نیز میگویند.
گزینههای درمانی برای سرطان خون AML اطفال، سندرومهای میلو.دی. پلاستیک و سرطان خون JMML
- سرطان خون AML تازهتشخیصدادهشده اطفال
- سرطان خون AML فروکش کرده اطفال
- سرطان خون AML راجعه اطفال
- سرطان خون APL
- سرطان خون APL راجعه
- کودکان مبتلا به سندروم داون و سرطان خون AML
- سرطان خون CML اطفال
- سرطان خون JMML
- اختلال میلوپرولیفراتیو گذرا (TMD)
- سندرومهای میلودیس پلاستیک
سرطان خون AML تازهتشخیص داده شده اطفال
درمان سرطان خون AML تازه تشخیص داده شده اطفال میتواند شامل موارد زیر باشد:
- شیمیدرمانی ترکیبی بهعلاوه درمان پیشگیرانه سیستم اعصاب مرکزی (شیمیدرمانی داخل تکائی با یا بدون استفاده از پرتودرمانی ناحیه مغز).
- پژوهشی بالینی با رژیمهای متفاوت شیمیدرمانی (میزان تجویز و جدول زمانی متفاوت).
در درمان سرطان خون AML تازهتشخیصدادهشده اطفال به همراه سارکوم گرانولوسیتی (کلروما) ممکن است از شیمیدرمانی با، یا، بدون استفاده از پرتودرمانی استفاده شود.
سرطان خون AML فروکش کرده اطفال
درمان سرطان خون AML اطفال، در مرحله فروکش کرده، درمان تثبیتی/ تشدیدی (Consolidation/intensification therapy) ، به زیرگونه سرطان خون AML بستگی دارد و میتواند شامل موارد زیر باشد:
- شیمیدرمانی ترکیبی.
- پیوند سلولهای بنیادی.
- پژوهش بالینی متشکل از شیمیدرمانی ترکیبی با، یا، بدون استفاده از پادتن تکدودمانی و/ یا پیوند سلولهای بنیادی.
- پژوهش بالینی شامل پیوند سلولهای کشنده طبیعی پس از شیمیدرمانی.
سرطان خون AML راجعه اطفال
درمان سرطان خون AML راجعه اطفال میتواند شامل موارد زیر باشد:
- شیمیدرمانی ترکیبی.
- شیمیدرمانی ترکیبی و پیوند سلولهای بنیادی.
- پژوهش بالینی با استفاده از یک داروی ضد سرطان جدید.
- پژوهش بالینی شامل پیوند سلولهای بنیادی که در آن از منابع متفاوتی از سلولهای بنیادی استفاده میشود.
سرطان خون APL
درمان لوسمی پرومیلوسیتیک حاد APL میتواند شامل موارد زیر باشد:
- اسید رِتینوئیک تمام ترانس (All-trans retinoic acid : ATRA ) بهعلاوه شیمیدرمانی.
- درمان با تری اکسید آرسنیک.
- شیمیدرمانی ترکیبی.
- پژوهش بالینی شامل شیمیدرمانی و ATRA با، یا، بدون استفاده از تری اکسید آرسنیک.
- پژوهش بالینی شامل پادتن تکدودمانی به همراه ATRA.
- پژوهش بالینی شامل ATRA بهعلاوه تری اکسید آرسنیک.
از روشهای درمانی مراقبت حمایتی بهمنظور مدیریت مشکلات ناشی از بیماری، از جمله عفونت، خونریزی و کمخونی استفاده میشود.
سرطان خون APL راجعه
درمان سرطان خون APL راجعه میتواند شامل درمان با استفاده از رِتینوئیک اسید تمام ترانس ATRA یا تری اکسید آرسنیک باشد.
کودکان مبتلا به سندروم داون و سرطان خون AML درمان سرطان خون AML در کودکانی که مبتلا به سندروم داون هستند شامل موارد زیر است:
- شیمیدرمانی ترکیبی.
- پژوهش بالینی شامل شیمیدرمانی با میزان پایین.
سرطان خون CML اطفال
درمان سرطان خون CML اطفال شامل موارد زیر است:
- پیوند سلولهای بنیادی.
- دارودرمانی با گلیوِک یا دیگر داروهای بازدارنده «تیروزین کیناز».
- پژوهش بالینی بر روی پیوند سلول بنیادی که در آن از شیمیدرمانی با میزان پایینتر استفاده شود.
سرطان خون JMML
روش درمان سرطان خون JMML معمولاً پیوند سلولهای بنیادی است.
اختلال میلوپرولیفراتیو گذرا (TMD)
اختلال میلوپرولیفراتیو گذرا (TMD) معمولاً خودبهخود برطرف میشود. در مورد TMD که خودبهخود برطرف نمیشود:
- درمان انتقال خون (Transfusion therapy).
- لکوفرز (Leukapheresis).
- شیمی درمانی.
سندرومهای میلو.دیس.پلاستیک
درمان سندرومهای میلو.دیس.پلاستیک (MDS) شامل موارد زیر است:
- پیوند سلولهای بنیادی.
- شیمیدرمانی ترکیبی.
- پژوهشی بالینی با استفاده از یک داروی ضد سرطان جدید.
از روشهای درمانی مراقبت حمایتی به منظور مدیریت مشکلات ناشی از بیماری، مانند عفونت، خونریزی و کمخونی نیز استفاده میشود.
در صورتیکه MDS به سرطان خون AML تبدیل شود، روشهای درمانی همانند روشهای درمانی سرطان خون AML تازهتشخیصداده شده خواهد بود.
کسب اطلاعات بیشتر دربارۀ سرطان خون AML و دیگر انواع سرطانهای بدخیم مغز استخوان اطفال:
برای کسب اطلاعات بیشتر دربارۀ سرطان خون AML و دیگر انواع سرطانهای بدخیم مغز استخوان اطفال در طریق پایگاه علمی، پزشکی و آموزش مؤسسه تحقیقات، آموزش و پیشگیری سرطان به بخشهای زیر مراجعه کنید:
- آنچه باید دربارۀ سرطان خون بدانید.
- مجموعه آشنایی با سرطان: پیوند سلولهای بنیادی خون.
- پیوند مغز استخوان و پیوند سلولهای بنیادی خون محیطی: پرسش و پاسخ
برای کسب اطلاعات بیشتر دربارۀ سرطان اطفال و دیگر منابع عمومی مربوط به سرطان از طریق پایگاه علمی، پزشکی و آموزش مؤسسه تحقیقات، آموزش و پیشگیری سرطان، به بخشهای زیر مراجعه کنید:
- آنچه باید دربارۀ سرطان بدانید – در یک نگاه.
- سرطانهای اطفال.
- در جستوجوی درمان – گروه سرطانشناسی اطفال بنیاد ملی سرطان اطفال.
- عوارض جانبی تأخیری ناشی از درمان سرطان اطفال.
- کودکان مبتلا به سرطان: کتاب راهنما برای والدین.
- مراقبت از کودکان و نوجوانان مبتلا به سرطان: پرسش و پاسخ.
- مجموعه آشنایی با سرطان: سرطان.
- مرحلهبندی سرطان: پرسش و پاسخ.
- کنار آمدن با سرطان.
- پشتیبانی و منابع.
- کتابخانه سرطان.
- اطلاعاتی برای نجاتیافتگان/ مراقبان/ وکلا.