Farsi
English
telegram
instagram
اختلالات خواب (Sleep Disorders)
مقدمه
مقاله اختلالات خواب، گزیده‌ای از یک مقاله است که توسط متخصصان سرطان برای استفاده کارشناسان بهداشت نگاشته شده است. این اطلاعات و دیگر اطلاعات معتبر درباره درمان سرطان، آزمایش‌های غربالگری، پیشگیری، مراقبت حمایتی و پژوهش‌های بالینی، پیوسته در پایگاه علمی، پزشکی و آموزشی مؤسسه تحقیقات، آموزش و پیشگیری سرطان در دسترس است. اختلالات خواب ممکن است بر اثر رشد تومور، درمان سرطان یا دیگر عوامل به‌وجود بیاید. در این خلاصه اختلالات خواب، دلایل ایجاد و درمان آنها شرح داده می‌شوند.
مرور کلی
اختلالات خواب در برخی مبتلایان به سرطان بروز می‌کند و بر اثر ابتلا به بیماری‌های جسمی، درد، داروهای مربوط به درمان، بستری بودن در بیمارستان و اضطراب ناشی از بیماری به‌وجود می‌آیند. خواب دو فاز یا مرحله دارد: مرحله حرکات سریع چشم (Rapid Eye Movement) و مرحله بدون حرکات سریع چشم (Non REM). خواب در مرحله REM یا خواب همراه با رؤیا (Dream Sleep)، آن مرحله از خواب است که در آن مغز فعال است؛ NREM مرحله آرام یا پرآسایش خواب است. مراحل خواب از NREM به REM به‌طور پیوسته تکرار می‌شوند. هر چرخه خواب حدود ۹۰ دقیقه به طول می‌انجامد و ۴ تا ۶ بار در طول یک خواب ۷ یا ۸ ساعته تکرار می‌شود. چهار دسته از اختلالات رایج خواب، که با الگوی خواب طبیعی متفاوتند، به اشکال زیر هستند:
- عدم توانایی در به خواب رفتن و خوابیدن (بی‌خوابی Insomnia)
- اختلال در چرخه خواب و بیداری.
- اختلالات مربوط به مراحل خواب، یا بیداری نسبی (پاراسومینا Parasomnia)
- خواب آلودگی مفرط.
- عوامل خطرزا
- آن گروه از اختلالات خواب که مبتلایان به سرطان احتمالاً به آن دچار می‌شوند، بی‌خوابی (Insomnia) و اختلال در چرخه خواب و بیداری هستند؛ مشکلات ناشی از
- رشد تومور و درمان
سرطان که موجب اختلالات خواب می‌شوند، عبارتند از:
- اضطراب و افسردگی.
- درد و خارش.
- تب، سرفه و مشکلات تنفسی.
- خستگی مفرط.
- تشنج ( Seizures).
- سر درد.
- تعریق‌های شبانه و گرگرفتگی. (برای اطلاعات بیش‌تر به بخش تب، تعرق و گرگرفتگی مراجعه کنید).
- اسهال، استفراغ، حالت تهوع و بی‌اختیاری
- برای کسب اطلاعات بیش‌تر درباره کنترل این عوارض جانبی به بخش خلاصه اطلاعات مربوط به سرطان: مراقبت‌های حمایتی و تسکینی مراجعه کنید.
ممکن است خواب بیماران به دلیل جدول زمان‌بندی درمان، مقررات بیمارستان و یا وجود هم‌اتاقی‌هایشان دچار مشکل شود؛ از دیگر عوامل مؤثر در ایجاد اختلالات خواب، در طول بستری بودن در بیمارستان، سر و صدا، دمای اتاق، درد، اضطراب و سن بیمار هستند. استمرار اختلالات خواب می‌تواند موجب تحریک پذیری، ناتوانی در تمرکز، افسردگی و اضطراب شود. در زمان بستری بودن در بیمارستان، اختلالات خواب ممکن است ادامه درمان سرطان را برای بیمار بسیار دشوار کند.
تشخیص
به‌منظور تشخیص اختلالات خواب در مبتلایان به سرطان، پزشک سابقه کامل پزشکی بیمار را بررسی کرده معاینه کامل جسمانی را انجام می‌دهد. اگر پزشک به اطلاعاتی درباره سابقه و نحوه خواب بیمار و الگوهای خواب وی هم نیاز داشته باشد، می‌تواند آن را با مشاهدات شخصی یا از طریق خانواده و دوستان بیمار به‌دست بیاورد. برای تشخیص اختلالات خواب در بیماران مبتلا به سرطان، از دستگاه پلی سومنوگرام – نگارنده تحرکات بدن در حین خواب (Polysomnogram) که امواج مغزی، تحرکات چشم، تون عضلات، تعداد ضربان قلب و تنفس را اندازه‌گیری می‌کند، نیز استفاده می‌شود.
درمان
اختلالات خواب ناشی از سرطان با درمان سرطان و رفع عوارض جانبی ناشی از این درمان، برطرف می‌شود؛ برای بهبود کیفیت استراحت و رفع اختلالات خواب، می‌توان کارهای زیر را انجام داد:
- ایجاد محیطی که در آن عوامل مختل‌کننده خواب به حداقل ممکن برسد، به شکل:
- کم کردن سر وصدا.
- خاموش کردن چراغ‌ها یا کم کردن نور آنها.
- تنظیم دمای اتاق.
- تمیز، خشک، بدون چروک و مرتب نگه داشتن وسایل و محل‌های خواب بیمار.
- استفاده از روانداز، برای حفظ گرما.
- قرار دادن بالش‌ها در جاهای لازم و در دسترس.
- پوشاندن لباس‌های نرم و گشاد به بیمار.
- عادت دادن بیمار به انجام کارهایی که اخلال در خواب وی را، به دلیل اجابت مزاج، به حداقل ممکن می‌رساند؛ از قبیل:
- نیاشامیدن پیش از خواب.
- تخلیه مثانه و روده پیش از خواب.
- افزایش مصرف مایعات و فیبر در طول روز.
- استفاده از داروی مخصوص کاهش بی‌اختیاری، پیش از خواب.
- با انجام اقدامات زیر نیز می‌توان استراحت بیمار را بهبود بخشید:
- خوردن میان وعده‌ای سرشار از پروتئین ۲ ساعت پیش از خواب.
- اجتناب از خوردن غذاهای سنگین، پر ادویه یا شیرین ۴ تا ۶ ساعت پیش از خواب.
- اجتناب از کشیدن سیگار و مصرف نوشیدنی‌های الکلی ۴ تا ۶ ساعت پیش از خواب.
- اجتناب از نوشیدنی‌های کافئین‌دار.
- تمرینات ورزشی (که باید حداقل دو ساعت پیش از خواب به اتمام برسند).
- داشتن خواب منظم به مدت مشخص.
- می‌توان از دارو نیز برای کمک به برطرف کردن اختلالات خواب بیماران مبتلا به سرطان استفاده کرد.